W obecnej dobie ruch robotniczy w szczególności komunistyczny przeżywa duże załamanie, co radykalnie osłabia możliwości obrony interesów klasy robotniczej i świata pracy. Jest wiele przyczyn tego osłabienia, które analizowane są nie tylko na łamach naszego Portalu. Zbyt często w tej analizie pomija się doświadczenie i budowę podstaw socjalizmu w Chińskiej Republice Ludowej, pewna część narracji odmawia Komunistycznej Partii Chin proletariackiego charakteru a nawet oskarża ją o zdradę interesów chińskiej klasy robotniczej i przejście na pozycje burżuazyjne i kapitalistyczne. Kwestia jest złożona i warto rewolucyjnemu doświadczeniu i obecnemu ustrojowi ChRL poświęcić więcej uwagi. O tym jest prezentowana książka, przedstawia ona liczne fakty o złożoności chińskiej cywilizacji i kultury, chińskiej drodze do socjalizmu, chińskim marksizmie, konfucjanizmie, sprzecznościach klasowych i sposobach ich rozwiązywania, socjalistycznej gospodarce rynkowej, istocie walki klasowej we współczesnym zglobalizowanym świecie. Warto, żeby polskie środowisko marksistowskie zapoznało się z podstawowymi tezami tej książki.

Komunistyczna Partia Chin powstała w lipcu 1921 r. z niewielkiej grupy chińskich marksistów (aktywnych teoretycznie już od końca XIX w.), którzy w toku wieloletniej rewolucyjnej walki o wolność i prawa dla ludu pracującego, walki przeciwko wyzyskowi postfeudalnemu i burżuazyjno-kapitalistycznemu a także o wyzwolenie narodowe przeciwko imperialistycznej Japonii rozwijała się i rosła w siłę i zdobywała coraz szersze poparcie chińskiego proletariatu i najszerszych mas ludowych Chin. KPCh osiągnęła w 1949 r. wielkie epokowe zwycięstwo, 1 października tego roku Mao Zedong ogłosił na pl. Tiananmen w Pekinie powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Fakty te są potwierdzeniem tezy, jak z małego rewolucyjnego płomyka w ciągu jednego pokolenia rozgorzał wielki płomień rewolucji ludowo-demokratycznej i socjalistycznej, który zapoczątkował jakościowe historyczne przemiany na chińskiej ziemi, które z sukcesami rozwijane są we współczesnej epoce. Fundamentem tego historyczno-klasowego procesu była i jest teoria naukowego socjalizmu, która legła u podstaw powstania chińskich kółek marksistowskich i ich przekształcenia się w 1921 r. w Komunistyczną Partię Chin.

Dzieje KPCh można podzielić na trzy wielkie okresy historyczne. 1. 1921-1948 lata rewolucyjnej walki o władzę. 2. 1949-1976, zwycięstwo, powstanie i rozwój Chińskiej Republiki Ludowej pod kierunkiem KPCh na czele z Przewodniczącym Mao Zedongiem. Był to okres wielkich przemian ustrojowo-klasowych, będących następstwem rewolucji ludowo-demokratycznej i budowy podstaw socjalizmu, które rezultowały wielkimi przemianami i osiągnięciami społeczno-gospodarczym. Jednocześnie pod koniec życia Mao Zedonga wystąpiły niekorzystne zmiany towarzyszące błędom „wielkiego skoku” i „rewolucji kulturalnej”, które doprowadziły do zahamowania rozwoju, co legło u podstaw późniejszych zmian. 3. Lata 1977- do czasów współczesnych, określane jako czas wielkiego otwarcia na zewnątrz, uznanie rynku obok planowania jako ważnego mechanizmu gospodarowania w początkowym etapie budownictwa socjalistycznego (który na gruncie teorii naukowego socjalizmu możemy uznać za okres przejściowy od kapitalizmu do socjalizmu), realizowanego od 1978 r. przez KPCh pod kierunkiem Deng Xiaopinga i jego następców. Okres ten jest definiowany w dokumentach KPCh i literaturze chińskiej jako wstępny okres budowania socjalizmu. Jest on w dalszym ciągu kontynuowany przez aktualne kierownictwo KPCh i ChRL na czele z sekretarzem generalnym KC KPCh i Przewodniczącym Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinpingiem. Zarysowana Periodyzacja dziejów KPCh znalazła wyraz w głównych rozdziałach recenzowanej książki.

Znaczenie poznawcze tej książki polega także na tym, że obecnie w Polsce w następstwie kontrrewolucyjnego przewrotu w 1989 r. nastąpiła radykalna zmiana ustroju z socjalistycznego w formie demokracji ludowej na burżuazyjny o reakcyjnych treściach społeczno-gospodarczych i ideowo-politycznych z tendencją do klerykalizmu i całkowitego uzależnienia Polski od kapitału zagranicznego, głównie niemieckiego w ramach Unii Europejskiej a w kategoriach militarnych od USA i NATO, które traktują Chińską Republikę Ludową jako głównego nie tylko przeciwnika polityczno-gospodarczego, ale wroga klasowego, o którym gen. Ben Hodges przed kilku laty powiedział, że w niedługim czasie USA będą w stanie wojny. Fakt wydania wartościowej i obiektywnej książki o Komunistycznej Partii Chin i Chińskiej Republice Ludowej w takim klimacie ideowo-politycznym jest wielkim wydarzeniem nie tylko wydawniczym i tym bardziej należą się słowa uznania i podziękowania dla kierownictwa i zespołu redakcyjnego Wydawnictwa Adam Marszałek i jego partnera chińskiego Foreign Language Press. Co. Ltd.

Komunistyczna Partia Chin jest znaczącym podmiotem partyjno-politycznym nie tylko w Chinach, także na arenie międzynarodowej i cieszy się wielkim autorytetem w Chińskiej Republice Ludowej, w międzynarodowym ruchu robotniczym i komunistycznym oraz w systemie Organizacji Narodów Zjednoczonych jako kierownicza siła Chińskiej Republiki Ludowej i stały członek Rady Bezpieczeństwa ONZ. Przypomnijmy, że KPCh jest obecnie największą partią komunistyczną na świecie, liczy ok. 100 mln członków, od ponad 100 lat jest kierowniczą siłą chińskiej klasy robotniczej, chłopów i postępowej inteligencji, jednocześnie wielkiego narodu chińskiego. Cieszy się wielkim uznaniem w krajach rozwijających się (nazywanych kiedyś krajami tzw. 3. świata) ze względu na ich polityczną, gospodarczą, społeczną i kulturową dyskryminację przez państwa imperialistyczne, w szczególności USA i organizowany przez nie system paktów wojskowych a także liczne form pomocy gospodarczej realizowanych w ramach Wielkiej Inicjatywy Pasa i Szlaku, obejmującej ok. 140 krajów, głównie z Ameryki płd., Afryki i Azji płd-wschodniej.

Książka składa się z czterech rozdziałów, poprzedzonych krótką Notą od Wydawcy i Komitetu Redakcyjnego. Rozdział 1 Nowa demokratyczna rewolucja obejmuje lata 1921-1948 i przedstawia 23 kategorie. (s.7-72). Rozdział 2 Rewolucja socjalistyczna i budowa obejmuje lata 1949-1976 i traktuje o rewolucji ludowo-demokratycznej i socjalistycznej oraz budowie podstaw socjalizmu w Chinach, 19 kategorii (s. 75-124). Rozdział 3 Nowa era reformy i otwarcia oraz modernizacji socjalistycznej obejmuje lata 1977-2011 i analizuje wielkie reformy gospodarcze i społeczne, przejawiające się głównie w szerokim otwarciu Chin na zewnątrz, uruchomieniu rynku i budowy socjalizmu z chińską charakterystyką, określanych często jako reformy Deng Xiaopinga i jego następców, 27 kategorii (s. 127- 195). Rozdział 4 Od XVIII Zjazdu KPCh obejmuje lata od 2012 do 2020 i uwzględnia główne kierunki polityki i gospodarki Chin pod rządami nowego sekretarza generalnego KC KPCh Xi Jinpinga, 32 kategorie (s.199 -282). Faktycznie okres ten trwa nadal i jest konsekwencją umocnienia pozycji Xi Jinpinga, potwierdzonej na XIX zjeździe KPCh w 2017 r. i na XX zjeździe w październiku 2022 r., co nie jest przedmiotem narracji tej publikacji.

Ze spisu 100 przedstawionych pojęć (kategorii ) Komunistycznej Partii Chin wyłania się złożony ponad 100 letni obraz dziejów partii, która w 1921 r. startowała jako nieliczna organizacja, która jednak dzięki Międzynarodówce Komunistycznej miała wytyczony ogólny cel ideowo-polityczny, jakim było dążenie do obalenia zmurszałego postfeudalnego burżuazyjnego państwa i zbudowanie państwa ludowo-demokratycznego a w dalszej perspektywie socjalistycznego, co jest przedmiotem rozdziału 1. W trakcie realizacji tych celów partia rozwijała się, nabierała nie tylko sił organizacyjnych, krzepła także pod względem ideowo-politycznym, czerpiąc siły ze stałej łączności z ludźmi pracy i weryfikując program w konfrontacji z faktami. W historycznie krótkim czasie zdobyła wielki autorytet ideowo-polityczny, który umożliwił jej prowadzenie szerokiej walki partyzanckiej i zakładanie na wyzwolonych obszarach baz rewolucyjnych, które dostarczały praktycznego doświadczenia w rządzeniu i wdrażaniu wartości i zasad płynących z ideologii marksistowskiej i komunistycznego programu KPCh (s. 13 i n.).

KPCh stała się znaczącą siłą międzynarodową ruchu komunistycznego, w tym Międzynarodówki Komunistycznej w Moskwie, co znalazło wyraz w aktywnym uczestnictwie jej przedstawicieli w kongresach i działalności jej przedstawiciela w prezydium tej organizacji. W tym czasie ważnym nurtem w działalności KPCh było wypracowanie bieżącego i perspektywicznego programu partii. W pierwszych latach działalności kierownictwo KPCh kierując się radami doradców radzieckich, którzy zachęcali Chińczyków do skorzystania z doświadczenia komunistów radzieckich w walce rewolucyjnej, przede wszystkim, jak zorganizować chiński proletariat fabryczny jako kierowniczą siłę w obaleniu kapitalizmu i pozostałości ustroju feudalnego. Program ten zakładał zdobycie władzy przez chiński proletariat w głównych centrach przemysłowych Chin, a następnie przeniesienie płomienia rewolucji na chińską wieś. Plan ten powiódł się w Rosji podczas rewolucji 1917 r. i w następstwie długoletniej wojny domowej.

Międzynarodówka Komunistyczna zalecała KPCh politykę szerokiego frontu liberalno-patriotycznego, obejmującego liczne kręgi chińskiej burżuazji narodowej, zorganizowanej w Kuomintangu. Dopóki żył Sun Yatsen współpraca ta układała się pomyślnie, lecz po jego śmierci w 1925 r. na czele Kuomintangu stanął reakcyjny generał Czang Kaiszek, który nie zamierzał tolerować komunistów, wręcz przeciwnie. Współpraca ta nie przyniosła komunistom oczekiwanych politycznych korzyści. W 1927 r. wybuchło powstanie kierowane przez komunistów, gen. Czang Kaiszek skierował oddziały wojskowe przeciwko powstańcom, a komuniści zostali zmasakrowani. Jedynym pozytywnym aspektem współpracy komunistów z Kuomintangiem we wczesnym okresie było wspólne wystąpienie przeciwko burżuazji kompradorskiej i Japończykom (s. 18 i n.).

Upadek powstania robotniczego w Kantonie, Wuhan, Szanghaju był pierwszą dużą porażką młodego ruchu komunistycznego w Chinach. Główną przyczyną była liczbowa słabość chińskiej klasy robotniczej, także pd względem organizacyjnym i ideowo-politycznym. Ogółem w tym czasie nie było więcej niż 2 mln robotników fabrycznych, wśród których KPCh nie zapuściła głębszych korzeni, słaba była także działalność związków zawodowych. Robotnicy stanowili od 1 do 2% ogółu zatrudnionych. Olbrzymie rzesze zatrudnionych stanowili ekstremalnie biedni chłopi a także masy wiejskiego proletariatu, stanowiących ok. 90% zatrudnionych. Pozostałą klasę stanowiło liczne drobnomieszczaństwo miejskie i wąska klasa burżuazji kompradorskiej i narodowej. Te ostatnie grupy społeczne były skutecznie penetrowane politycznie przez Kuomintang, który we wczesnym okresie traktowany był przez kierownictwo Międzynarodówki Komunistycznej jako wiodące skrzydło chińskiej rewolucji.

W następstwie tego ideowo- politycznego błędu i słabej znajomości chińskich realiów klasowych oraz głównych trendów ideowo-politycznych w Chinach KPCh praktycznie przestała istnieć, jej struktury organizacyjne zostały rozbite, działacze partyjni zostali zamordowani albo uciekli za granicę, głównie do Związku Radzieckiego. Odrodzenie KPCh po klęsce 1927 r. nastąpiło za sprawą działalności Mao Zedonga i jego towarzyszy, którzy uciekli w pobliskie góry na pograniczu prowincji Hunan i Jiangxi i przez kilka lat, korzystając ze wsparcia biednych chłopów i wiejskiego proletariatu kontynuowali powstańczą walkę i dążyli do odbudowy partii komunistycznej w oparciu o masy wiejskiego proletariatu i biednego chłopstwa. Udało się to po kilku latach, była to jednak już inna partia (s. 25 i n.). Mao Zedong sam wywodzący się z rodziny chłopskiej, zrozumiał, że w Chinach ze względu na historyczne, gospodarcze i klasowo-społeczne opóźnienie w rozwoju realną rewolucyjną siłą może stać się wiejski proletariat i nędzarskie masy chłopstwa. Był to zasadniczy wniosek polityczny wyciągnięty przez chińskich komunistów po nietrafionej diagnozie głównych sprzeczności klasowych w Chinach i nieudanym powstaniu robotniczym w 1927 r.

Na marginesie tej konstatacji sprzed prawie 100 lat dodajmy, że w Rosji w 1917 r. rewolucyjna mniejszość robotnicza zwyciężyła w wielkich zakładach przemysłowych, przechwyciła inicjatywę organizacyjno-polityczną w zdemoralizowanej armii, opanowała główne ośrodki miejskie i zwycięsko wkroczyła na wieś, obiecując chłopstwu ziemię i pokój. W Chinach przed komunistami stanęły liczne inne zadania, głównie jak przekonać do władzy ludowej, demokracji i socjalizmu i jak zorganizować w klasowo-rewolucyjną siłę wielomilionowy wiejski proletariat i biedne chłopstwo. Dla realizacji takich zadań niezbędna była systematyczna praca ideowo-polityczna, sięgnięcie do tradycji wielkich antyfeudalnych powstań chińskich chłopów, prawidłowe odczytanie wielkich ówczesnych sprzeczności klasowych i międzynarodowych społeczeństwa chińskiego, wyzysku klasowego i nieustannych wojen wewnętrznych i z agresją zewnętrzną, które rujnowały kraj, ale przede wszystkim chińską wieś.

KPCh sięgała także do odwiecznych tradycji powstań ludowych i samorządu gmin wiejskich, które były od tysiącleci naturalnymi podstawami samopomocy chłopskiej i ludowego kolektywizmu (s. 34, 37 i n.). Jednocześnie wartości te były bliskie chińskiej młodej klasie robotniczej w miastach, która dopiero od niedawna trafiała w szeregi miejskiego proletariatu i w znacznej części zaczęła się identyfikować z programem ideowo-politycznym odrodzonej KPCh, kierowanej przez Mao Zedonga. Dodatkowym argumentem był chiński patriotyzm, głęboko zakorzeniony w masach chłopskich, pogłębiony walką z mocarstwami kolonialnymi, dążącymi do narzucenia Chinom zależności kolonialnej a nawet pozbawienia ich niepodległości, co stało się realne w okresie agresji Japonii, poczynając od 1932 r. (oderwanie Mandżurii i postanie marionetkowego Mandżukuo) a od 1937 r. zajęcia Chin wschodnich i południowych, co trwało do września 1945 r. Przełomowymi wydarzeniami w dziejach KPCh w tym okresie był „Długi Marsz” i obrady kierownictwa w Zunyi w 1935 r. (s. 42 i n.).

Kolejna część książki (rozdział 2) poświęcona jest dalszej walce o zwycięstwo rewolucji i budowie państwa i gospodarki socjalistycznej (s. 75 i n.). Po 1945 r. KPCh kontynuowała zwycięski marsz ku wyzwoleniu całego kraju spod władzy burżuazyjnego Kuomintangu i popierających go Stanów Zjednoczonych. Jednocześnie komuniści otrzymali znaczącą pomoc wojskową od ZSRR, głównie w postaci dużej ilości broni zdobytej przez Armię Czerwoną w walkach z japońską Kwantuńską Armią w Mandżurii. Klęska Japonii umożliwiła szybkie zajęcie północnych terenów Chin przez rewolucyjne wojsko KPCh i stworzenia szerokiej bazy do skutecznej walki z Kuomintangiem i stopniowego wyzwalania południowych prowincji (z wyjątkiem Tajwanu). Walka ta trwała przez 4 lata i zakończyła się wielkim zwycięstwem KPCh. 1. października 1949 r. powstała Chińska Republika Ludowa, która przystąpiła do budowy ustroju ludowo-demokratycznego i socjalistycznego. Kierowniczą siłą nowego socjalistycznego państwa stała się Komunistyczna Partia Chin na czele z przewodniczącym ChRL Mao Zedongiem, pełniącym jednocześnie funkcję sekretarza generalnego KC KPCh (s. 60 i n.).

Historia KPCh liczy ponad 100 lat, dzieje Chińskiej Republiki Ludowej ponad 70. W tych latach KPCh odniosła liczne zwycięstwa i sukcesy zarówno w rozwoju wewnętrznym jak i w polityce międzynarodowej, odnotowała także porażki, zawsze jednak potrafiła zwycięsko wyjść z kryzysów. Postanie i rozwój Chin ludowych do 1976 r. wiążą się nierozłącznie z przywództwem Przewodniczącego Mao Zedonga. Był to czas wielkich przemian klasowo-politycznych, gospodarczych, historycznego postępu społecznego. Wyrażały się w uspołecznieniu podstawowych gałęzi gospodarczych, przyspieszeniu industrializacji kraju, rozbudowy starych i budowy nowych okręgów przemysłowych, które istotnie zmieniały oblicze gospodarcze Chin.

W 1949 r., kiedy powstała Chińska Republika Ludowa przemysł, szczególnie ciężki, był w powijakach, Skupiał się głównie w Mandżurii, Szanghaju, Wuchangu (Wuhan) i Kantonie, ogółem nie zatrudniał więcej niż 3 mln robotników, pod koniec życia Mao w 1976 r. chińska przemysłowa klasa robotnicza zwiększyła się do 100 mln, kraj nadrabiał historyczne opóźnienia, spinany był nowymi liniami kolejowymi, drogami, regulowano bieg głównych rzek, powstały nowe porty morskie. Na wsi od końca lat 50-tych XX w. uspołeczniano rolnictwo, odchodzono od małych indywidualnych gospodarstw rolnych i zakładano duże i wydajniejsze spółdzielnie, uruchamiając proste rezerwy produkcyjne. Zmienił się typ państwa, powstało państwo socjalistyczne, w którym suwerenem stał się lud pracujący, kierowany ideowo i politycznie przez klasę robotniczą pod przewodem Komunistycznej Partii Chin. Na arenie międzynarodowej ChRL stała się jednym z pięciu wielkich mocarstw światowych, której jednak należne miejsce w ONZ i Radzie Bezpieczeństwa było do początku lat 70-tych XX w. skutecznie blokowane przez USA (s. 81 i n.).

Książka nie pomija błędów i słabości KPCh, popełnionych w schyłkowym okresie życia Mao Zedonga, kiedy ChRL w konsekwencji dogmatycznych błędów przywódcy weszła w okres dużego kryzysu gospodarczego i politycznego, obniżającego także jej pozycję na arenie międzynarodowej. Były one następstwem polityki tzw. „wielkiego skoku” i „rewolucji kulturalnej” i w konsekwencji zahamowały rozwój gospodarczy Chin, uruchomiły frakcyjność w partii a nawet chaos w państwie, które przezwyciężone zostały dopiero po śmierci Mao Zedonga w 1976 r. (s. 119 in.).

Błędy te i ich polityczne następstwa, a także wychodzenie z kryzysu i budowa nowej strategii KPCh związane są z imieniem Deng Xiaopinga i nowej generacji przywódców KPCh, którzy przezwyciężyli kryzys w 1976/77 r. i od 1978 r. wdrożyli nową koncepcję budowy socjalizmu w Chinach w oparciu o politykę otwarcia i uruchomienia rynku jako wiodącego mechanizmu gospodarczego. Kwestie te są przedmiotem rozważań kolejnego rozdziału książki pt. Nowa era reformy i otwarcia oraz modernizacji socjalistycznej (s. 127-195).

U podstaw reform legło nowe podejście do rynku i szerokiego otwarcia Chin na zewnątrz, co wiązało się z zaproszeniem do Chin wielkiego kapitału, potężnych inwestycji w przemyśle, handlu, bankowości i wielu innych działach gospodarki, jednak na politycznych i społeczno-gospodarczych warunkach Chińskiej Republiki Ludowej. KPCh w żadnym zakresie nie zrezygnowała z głównych pryncypiów socjalistycznych. Wręcz przeciwnie, radykalne przyspieszenie rozwoju gospodarczego w wyniku otwarcia służy szybszemu przezwyciężeniu historycznych opóźnień w budowie nowoczesnej infrastruktury społeczno-gospodarczej kraju. Chiny oferowały kapitałowi zagranicznemu osiąganie wielkich zysków w konsekwencji zatrudnienia niezwykle taniej siły roboczej, której zasoby oceniano na setki mln chłopo-robotników migrujących do starych i nowych centrów gospodarczych, co ożywiło nie tylko chińskie miasta, także w dalszym ciągu zacofaną wieś. Nieodzownym warunkiem polityki otwarcia stał się rynek, jako podstawowy mechanizm gospodarczy i wymiany towarowej nie tylko na arenie międzynarodowej, także wewnątrz kraju. Z czasem nowy model gospodarowania w ChRL nazwany został socjalistyczną gospodarką rynkową z naciskiem na „socjalistyczną” dla podkreślenia, że ChRL w nowej polityce gospodarczej nie rezygnuje z podstawowych wartości i zasad socjalistycznych, a wprowadzone elementy kapitalizmu zagranicznego i wewnętrznego nie są strategicznym zagrożeniem dla ustroju socjalistycznego (s. 136 i n.).

Nowa strategia budowania socjalizmu w Chińskiej Republice Ludowej nie jest rezygnacją z podstawowych pryncypiów marksizmu, leninizmu i teorii Mao Zedonga, co wielokrotnie podkreślał Deng Xiaoping i kolejni przywódcy chińscy, w szczególności kierujący KPCh i chińskim państwem od 2012 r. Przewodniczący i sekretarz generalny Xi Jinping. KPCh zmieniła taktykę ale nie strategię zdążania i budowy socjalizmu, dostosowując ją do warunków historycznie opóźnionego a nawet zacofanego kraju, który żeby nadrobić to zacofanie musi zbudować nowoczesną bazę gospodarczą na miarę przodujących państw kapitalistycznych, a nawet ją przewyższyć.

W związku z tym wzrasta znaczenie okresu przejściowego od kapitalizmu do socjalizmu, którego znaczenie i długość trwania są szczególnie ważne dla państw „realnego socjalizmu”, w których rewolucja socjalistyczna zwyciężyła nie w krajach przodujących pod względem rozwoju kapitalizmu (jak prognozowali Marks i Engels), lecz głęboko zapóźnionych pod względem społeczno-gospodarczym, np. w Rosji w 1917 r., które to historyczne ryzyko i niebezpieczeństwo dostrzegał Lenin i bolszewicy, mając nadzieję, na wybuch „światowej rewolucji”. Po 1. wojnie światowej widmo światowej rewolucji ustąpiło, kapitalizm i imperializm dzięki wdrożeniu interwencjonizmu państwowego i socjaldemokratycznej polityce reform osłabił niebezpieczeństwo kryzysów gospodarczych, jednocześnie uruchomił dla swej obrony i umocnienia faszyzm i nowe wojny, w tym 2 wojnę światową, u schyłku której w sierpniu 1945 r. USA użyły broni atomowej, która zmusiła Japonię do bezwarunkowej kapitulacji i jednocześnie ukazała realne niebezpieczeństwo zagłady ludzkości.

Nadzieje na zwycięstwo nowych rewolucji socjalistycznych po 2. wojnie światowej zwiększyły się dzięki powstaniu w Europie i Azji nowych państw demokracji ludowej i socjalistycznych, a także rozwoju postępowego ruchu antykolonialnego państw rozwijających się, ale największym sukcesem sił postępowych było powstanie w 1949 r. Chińskiej Republiki Ludowej, w której rewolucja ludowa szybko przerastała w kierunku socjalistycznym. Zmiany te jednak zostały zahamowane przez państwa imperialistyczne przez „zimną wojnę” i gorącą wojnę w Korei, Indochinach i na Malajach, nie przekształciły się w „rewolucję światową”, którą prognozował Lenin i na którą liczył Związek Radziecki pod przywództwem Stalina.

Jednocześnie w Związku Radzieckim po 2. wojnie światowej, a w szczególności po śmierci Stalina w marcu 1953 r. zaczęły narastać tendencje rewizjonistyczne i reformistyczne, a w treści ideowej socjaldemokratyczne, które z czasem przerosły w antysocjalistyczne i kontrrewolucyjne, i które w 1991 r. doprowadziły do ostatecznego rozkładu i upadku KPZR i Związku Radzieckiego. W 1989 r. upadły także partie komunistyczne i robotnicze oraz państwa demokracji ludowej w Europie środkowo-wschodniej. Procesy te były bacznie obserwowane i krytykowane w Pekinie. Tym bardziej, że w Chinach reformy rynkowe umacniały nadzieje odrodzonej burżuazji narodowej i popierającej ją części kierownictwa KPCh na podobny jak na moskiewskim Kremlu przewrót, którego generalna próba miała miejsce w wydarzeniach w czerwcu 1989 r. na pl. Tiananmen.

Dzięki zduszeniu w Chinach kontrrewolucji obronione zostały zdobycze demokracji ludowej i nowej koncepcji dalszego budowania socjalizmu w Chinach, która zakreślona została przez nowe kierownictwo KPCh na długie dziesięciolecia do 2021r, 2035 i do 2049/50 r. (s. 145 i n.) Znaczenie i rola doświadczenia chińskiego w walce o demokrację ludową, budowę socjalizmu i dążenie do rozwoju gospodarczego i społecznego w kategoriach najwyższych parametrów światowych i socjalistycznych jest wielkim nowym historycznym doświadczeniem podążania do socjalizmu w skali światowej, które może być bardzo pomocne dla zdecydowanej większości ludzkości naszej planety. Jednocześnie pociągnęła ona ogromny rozwój sektora kapitalistycznego wewnętrznego i zagranicznego, który odradza i umacnia w Chinach siły burżuazyjno-kapitalistyczne. Jak na razie są one politycznie trzymane w ryzach przez KPCh i ustrój ludowy, ale stanowią potencjalne jego zagrożenie, o czym świadczą ruchy dysydenckie typu Liu Xiaobo oraz napięcia prowokowane przez USA w rejonie Tajwanu.

Są one wyrazem wdrażania rewolucyjnych treści marksizmu w warunkach nowej epoki, wielkiego rozwoju nowych sił wytwórczych, rozwoju i wdrożenia rewolucji naukowo-technicznej i technotronicznej, nowoczesnych środków komunikacji i nauki jako bezpośredniej siły wytwórczej, które tworzą przed ludzkości perspektywę i szanse przezwyciężenia głębokich nierówności dzielących Północ i Południe planety i wielkich przeciwieństw dzielących 1 mld ludzi żyjących w luksusie lub przyzwoitych warunkach socjalnych a 7 miliardami ludzi tzw. 3. świata, walczących o przeżycie nawet jednego dnia dłużej, potężnych i zagrażających ludzkości niekorzystnych zmian klimatycznych. Wielkim zagrożeniem dla ludzkości są imperializm, wyzysk i wojny. W związku z tym rośnie znaczenie równościowego socjalizmu jako sposobu wyjścia z tych klasowych sprzeczności i plag, którego postępowe i humanistyczne cechy w obecnej epoce najpełniej wytworzone zostały przez teorię naukowego socjalizmu a programowo i ustrojowo przez politykę społeczno-gospodarczą KPCh i Chińskiej Republiki Ludowej.

Przedmiotem 3 rozdziału recenzowanej książki są kwestie nowej ery, otwarcia, modernizacji oraz socjalistycznej gospodarki rynkowej (s. 127-195). U podstaw reform zapoczątkowanych przez Deng Xiaopinga legło nowe podejście do rynku i szerokie otwarcie na zewnątrz, które zmieniły taktykę KPCh w dążeniu i budowie socjalizmu (s. 135 in.) i które z wielkimi sukcesami realizowane są od 45 lat. KPCh czuje się wiernym kontynuatorem marksizmu-leninizmu, myśli Mao Zedonga, teorii Deng Xiaopinga, teorii trzech reprezentacji Jiang Zemina, naukowego kierowania Hu Jintao i rozwijanej od 2012 r. myśli Xi Jinping, które są teoretyczną odpowiedzią na wyzwania szybko zmieniającej się epoki. W szczególności należy zwrócić baczniejszą uwagę na myśl (teorię) budowy socjalizmu z chińskimi cechami (charakterystyką), która zakreśla perspektywę rozwojową państwa i narodu do 2035 i 2049/50 r. Dotychczasowy wszechstronny rozwój Chińskiej Republiki Ludowej sytuuje ją pod względem PKB w czołówce państw świata, jednak per capita oznacza to nieco powyżej średniego poziomu światowego, a więc przed narodem chińskim piętrzą się nowe wielkie wyzwania. W prezentowanym rozdziale szczególne zainteresowanie czytelnika budzi kwestia, na czym polegało otwarcie Chin we współczesnej epoce, czy pomaga czy też szkodzi w budowie socjalizmu, kwestia likwidacji spółdzielni produkcyjnych i polityka odpowiedzialności gospodarstw domowych, a także polityka jednego dziecka i planowania rodziny, eksploracji kosmosu itp. (s. 141 i n.).

Rozdział IV (s. 199 i n.) obejmuje lata od XVIII Zjazdu KPCh w 2012 r. do uchwalenia XIII Planu 5-letniego w 2016 r. i zakreślenia jego realizacji do 2020 r. Faktycznie kontynuacją planów XVIII był XIX zjazd KPCh w 2017 r. i XX zjazd w październiku 2022 r., kiedy naczelne kierownictwo komitetu centralnego partii znalazło potwierdzenie i nadal znajduje się w rękach Xi Jinpinga – sekretarza generalnego KPCh, pełniącego także funkcję Przewodniczącego (prezydenta) ChRL. Jest to okres dalszych wielkich przemian społeczno-gospodarczych i ideowo-politycznych zapoczątkowanych przez Deng Xiaopinga i realizowanych przez następne generacje chińskich komunistów pod kierunkiem Jiang Zemina, Hu Jintao i obecnie Xi Jinpinga budowania socjalizmu z chińską charakterystyką i w ramach socjalistycznej gospodarki rynkowej (s. 210, 235 i n.).

Polityka otarcia i socjalistycznej gospodarki rynkowej radykalnie przyspieszyła rozwój gospodarczy i społeczny Chińskiej Republiki Ludowej i wyniosła ją na niespotykane w dziejach Chin wyżyny, sytuując ją na czołowej pozycji w światowym rankingu, jednocześnie dochód liczony w PKB na 1 obywatela stawia Chiny nieco powyżej średniej światowej, co nakazuje kierownictwu podchodzić do tych sukcesów z większą pokorą i jednocześnie mobilizować społeczeństwo do jeszcze większych wysiłków w realizacji perspektywicznych planów do 2035 i 2049/50 r. Osiągnięte sukcesy społeczno-gospodarcze Chin są z uwagą studiowane w burżuazyjnych centrach światowej gospodarki i polityki, postrzegających Chiny jako groźnego klasowego konkurenta.

Jednocześnie model chińskiego rozwoju jest bardzo atrakcyjny dla państw rozwijających się (nazywanych kiedyś krajami 3. świata), stanowiących zdecydowanie większą część ludzkości. W Chinach polityka ta przyniosła m.in. wyprowadzenie z nędzy ponad 800 mln ludzi i jednocześnie dzięki modernizacji gospodarki, głównie przemysłu i usług ponad 400 mln osiąga średnie dochody. Klasa robotnicza liczy ponad 600 mln pracujących, w tym 250-300 mln to robotnicy sezonowi (chłopo-robotnicy). Dzięki tym sukcesom KPCh nakreśliła kilka strategicznych planów dalszego rozwoju do 2021 r. (na 1. 100-lecie powstania Komunistycznej Partii Chin), kiedy zakończono budowę średnio zamożnego społeczeństwa i przedstawiono plan tzw. 2.stulecia do 2049/50 r., kiedy Chiny mają osiągnąć poziom rozwoju gospodarki USA nie tylko w kategoriach globalnych, Plany te stawiają kwestie walki klasowej w świecie i przyszłości socjalizmu w nowym świetle nie tylko w Chinach (s. 215 i n.).

Dla sił kapitalistycznych, głównie imperializmu amerykańskiego, które skrupulatnie odnotowują chińskie osiągnięcia i plany, jest to zapewne dzwonek alarmowy, sygnalizujący luki w systemie ich światowej dominacji. Jednocześnie chiński model rewolucji socjalnej, dążenia do socjalizmu i jego budowy okazał się bardzo atrakcyjny dla krajów zależnych, postkolonialnych jako sposób radykalnego rozwiązania wielkich problemów niedorozwoju społeczno-gospodarczego i walki z imperializmem, będących głównym źródłem i instrumentem ucisku klasowego. Narody w Ameryce Łacińskiej, Afryce i Azji południowo-wschodniej podejmują próby naśladowania chińskiej rewolucji jako sposobu obalenia reakcyjnych reżimów i neokolonializmu (s. 266 i n.).

Zarysowane w recenzowanej książce kwestie powstania, walki i zwycięstw (także porażek) Komunistycznej Partii Chin w ciągu ostatnich ponad 100 latach oraz Chińskiej Republiki Ludowej w ponad 70 latach przybliżają polskiemu czytelnikowi wielkie problemy odległego narodu i państwa. Chiny szczycą się liczącą ponad 5.000 lat cywilizacją i kulturą i ok. 4.000 lat państwowością, wśród których tylko ostatnie ponad 70 lat obejmują czasy państwa ludowo-demokratycznego i socjalistycznego. Analizowana problematyka potwierdza, że Chińska Republika Ludowa była negacją stosunków klasowych pozostałości feudalnego cesarstwa i burżuazyjnego Kuomintangu, a jednocześnie jest kontynuacją w nowych treściach i formach klasowych wielkich osiągnięć dawnej chińskiej kultury i cywilizacji. Dzięki powstaniu i szybkiemu rozwojowi Chińskiej Republiki Ludowej zostały one rozwinięte i wzniesione na niespotykane w dziejach Chin wyżyny i znalazły wyrażenie w treści i formach socjalizmu z chińską charakterystyką. Są one także nadzieją dla innych uciskanych przez imperializm narodów (s. 280 i n).

Aneks: Krótka informacja o 100 podstawowych pojęciach Komunistycznej Partii Chin:

1. Rewolucja z 1911 r.

Cywilizacja chińska liczy ponad 5.000 lat, a państwo ok. 4.000 lat, ale współczesna historia Chin zaczęła się w 1911 r. W tym czasie miała miejsce Narodowa Rewolucja burżuazyjno-demokratyczna, w wyniku której nastąpiło obalenie feudalno-mandżurskiej dynastii Qing, panującej od 1644 r. Walka chińskiego ludu o obalenie obcego panowania była długa i ciężka i znaczyły ją liczne powstania, m.in. „tajpingów” i „bokserów” w XIX w., a zakończyło powstanie w Hubei i Wuhan jesienią 1911 r., kiedy obalono dynastię Qing i ogłoszono powstanie Chińskiej Republiki. Pierwszym tymczasowym prezydentem wybrano Sun Yatsena. Rewolucja 1911 r. jest symbolem nie tylko obalenia despotycznego cesarstwa chińskiego, także wejścia Chin w erę demokratycznych reform a w późniejszych latach walki o socjalizm.

2. Ruch 4 Maja

Ruch 4 Maja był wielkim historycznym wydarzeniem patriotycznym, antyfeudalnym i antyimperialistycznym, zorganizowanym głównie przez postępowych studentów i intelektualistów w Pekinie, którzy protestowali na pl. Tiananmen przeciwko projektom Konferencji Pokojowej w Wersalu w 1918 r. przekazania Japonii wszystkich terytoriów koncesyjnych Niemiec w chińskiej prowincji Szandong, co wywołało ogromne protesty w Chinach. Ruch 4. Maja poparty został pracowników fabryki w Szanghaju, który uważa się za przełomowy moment w rozwoju chińskiej klasy robotniczej jako niezależnej i samodzielnej siły protestu społecznego.

3. Założenie Komunistycznej Partii Chin

Założenie Komunistycznej Partii Chin nastąpiło w lipcu 1921 r. w Szanghaju. Wtedy odbył się tam I. Zjazd Komunistycznej Partii Chin, który rozpoczął się jako zgromadzenie 13 chińskich marksistów, którzy idąc za przykładem rewolucji październikowej w Rosji w 1917 r., Międzynarodówki Komunistycznej i osobiście Lenina postanowili przekształcić się w Komunistyczna Partię Chin. Reprezentowali oni 50 członków partii w całym ogromnym kraju. Z czasem z tej ideowo-rewolucyjnej iskry po latach walki rozgorzał płomień walki klasowej, narodowej i o socjalizm, który 1. października 1949 r. uwieńczony został powstaniem Chińskiej republiki Ludowej. Obecnie KPCh liczy ok. 100 mln członków i kandydatów partii, jest od ponad 70 lat kierowniczą siłą wielkiego narodu chińskiego i z sukcesami buduje podstawy ustroju socjalistycznego z chińską charakterystyką.

4. Pierwsza współpraca Kuomintangu i Komunistycznej Partii Chin

W pierwszych latach działalności KPCh partia zbierała siły i nie miała wystarczającego doświadczenia walki klasowej i głównej linii ideowo-politycznej. Przeciwnicy chińskiej rewolucji ludowej byli silni i wspomagali ich wszechstronnie ośrodki imperialistyczne i zagranicznej burżuazji. W obliczu zagrożeń wojny domowej ze strony anarchizujących generałów III. Zjazd KPCh w czerwcu 1923 r. podjął uchwałę, żeby wszyscy członkowie partii włączyli się do wspólnego frontu współpracy, którego siłą kierowniczą był Kuomintang, m.in. dwóch czołowych działaczy KC KPCh desygnowano do komitetu współpracy. Szansą dla komitetu było przewodnictwo Sun Yatsena, który dążył do umocnienia Kuomintangu jako siły patriotycznej i antyimperialistycznej. Koncepcję wspólnego fronty popierało też kierownictwo Międzynarodówki Komunistycznej i Rosja radziecka.

5. Wielka Rewolucja

Tak określany był okres antyimperialistycznego i antyfeudalnego ruchu rewolucyjnego w latach 1924-1927, określany też jako „Rewolucja Narodowa”. Współpraca między Kuomintangiem i KPCh znacznie wzmocniła antyimperialistyczne i antyfeudalne nastawienie mas ludowych. Dzięki Międzynarodówce Komunistycznej i Związku Radzieckiego założono w Chinach Oficerską Akademię Wojskowa w pobliżu Kantonu, powstał też Instytut Szkolenia Ruchu Chłopskiego, kierowany przez czołowych komunistów Mao Zedonga i Peng Paia. Współpraca Kuomintangu i KPCh doprowadziła do wzmocnienia walki z imperializmem zagranicznym i jego krajowymi stronnikami, którymi byli głównie watażkowie wojskowi (warlords). W tym czasie KPCh umacniała się na wsi i w miastach, a nawet dążyła do wywołania powstania w głównych miastach Chin. Sukcesy komunistów i wzrost ich wpływów wśród ludu wywołał panikę wśród reakcyjnej części Kuomintangu, który od czasu śmierci Sun Yatsena w lutym 1925 r. i objęcia przywództwa przez skrajnie reakcyjnego gen. Czang Kaiszeka coraz bardziej przechodził na pozycje reakcyjno-burżuazyjne i antyludowe. W lipcu 1927 r. przeprowadził on kontrrewolucyjny zamach stanu w Szanghaju, który zapoczątkował masowe prześladowania komunistów i sił rewolucyjnych, co doprowadziło do upadku współpracy Kuomintangu i komunistów i niepowodzenia Wielkiej Rewolucji. Prześladowania komunistów a nawet ich masakra w wielkich miastach nie załamały partii. Przeciwnie, KPCh zmieniła taktykę walki i przeszła do odbudowy partii w oparciu o rewolucyjne chłopstwo.

6. Wojna o rewolucję agrarną

Miała ona miejsce między sierpniem 1927 a lipcem 1937 r.. Miała ona charakter zbrojnej rewolucji prowadzonej przeciwko Kuomintangowi i była związana z reformą rolną. Na czele nowego kierownictwa KPCh staje Mao Zedong. KPCh po niepowodzeniach wzniecenia powstania w miastach zebrała nowe siły i przeszła do rewolucyjnej walki na wsi. 1. sierpnia 1927 r. rozpoczęło się powstanie w Nanchang, tym razem skierowane przeciwko reakcyjnemu Kuomintangowi. Z tego okresu pochodzi słynne określenie Mao Zedonga, że „władza polityczna wyrasta z lufy karabinu”. KPCh wkroczyła w okres organizacji wiejskich baz rewolucyjnych, które były zalążkami socjalistycznego ustroju w Chinach. W listopadzie 1931 r. KPCh utworzyła Tymczasowy Rząd Centralny Chińskiej Republiki Rad w Ruijin w prowincji Jiangxi. Jednocześnie w tym czasie Japonia dokonała inwazji i okupacji północno-wschodnich Chin i ogłosiła powstanie „Cesarstwa _Mandżukuo”. W 1937 r. dokonała dalszej agresji na Chiny nadmorskie i centralne i dopuściła się licznych zbrodni wojennych na ludności cywilnej, m.in. w Nankinie. Wszystkie te wydarzenia i zagrożenia ze strony imperializmu japońskiego postawiły na nowo kwestę nawiązania współpracy z Kuomintangiem w walce z Japonią.

7. Duch Jinggangshan

Nazwa pochodzi od nazwy miejscowości w górach, która stała się nową kolebką chińskiej rewolucji. Po masakrze KPCh i upadku powstania 1927 r. w Kantonie, Wuhan i Szanghaju Mao Zedong z grupą towarzyszy powrócił jako specjalny delegat KC do swej rodzinnej prowincji Hunan i w górach na pograniczu z prowincją Jiangxi stanął na czele powstania chłopskiego pod nazwą Jesienne Żniwo. Powstanie uwieńczone zostało sukcesem w miejscowości Jinggangshan, gdzie w oparciu o miejscowe siły rewolucyjne udało się założyć pierwszą bazę nowej rewolucji ludowej.

Był to początek nowej taktyki walki KPCh, przeniesienie punktu ciężkości rewolucyjnej walki z miast na wieś w oparciu o uzbrojone siły biednych chłopów i wiejskiego proletariatu, co znalazło wyraz w określeniu, że w walce klasowej w Chinach należy okrążać miasta od strony wsi. Tę zmianę taktyki potwierdził VI zjazd KPCh, który odbył się w Moskwie. W niedługim czasie w Chinach powstało kilkanaście rewolucyjnych baz, w których wkrótce w Ruijin w prowincji Jiangxi powstał Tymczasowy Rząd Chińskiej Republiki Rad.

8. „Trzy główne zasady dyscypliny i osiem punktów godnych uwagi”

Kształtowanie nowych rewolucyjnych zalążków władzy ludowej w chińskich „radzieckich bazach” umacniało rolę armii i wojskowej dyscypliny, które miały być nie tylko zbrojnym ramieniem ludu, alet także organizatorem i wykonawcą postępowych rewolucyjnych i socjalistycznych stosunków społecznych. Armia musiała świecić przykładem dyscypliny, w której wyróżniono trzy podstawowe zasady: 1. przestrzegaj rozkazów w swych działaniach, 2. nie bierz an jednego słodkiego ziemniaka od mas, 3. zwróć wszystkie rzeczy zabrane przez miejscowych łobuzów. Później rozszerzono je o sześć punktów godnych uwagi. Aby nawiązać dobre stosunki z lokalną ludnością chodziło głównie o wyeliminowanie drobnych kradzieży, oszustw i braku szacunku wobec miejscowej ludności, w szczególności kobiet. Zasady dyscypliny wojskowej i ludowej były rozwijane w dalszych latach chińskiej rewolucji, a w 1947 r. powstała ich jednolita wersja jako kodeks dyscypliny żołnierzy Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej.

9. Spotkanie w Gutian

Koniec lat 20-tych XX w. odznaczył się umacnianiem nowej taktyki Mao Zedonga budowania baz radzieckich i umacniania się w nich „demokracji wojskowej”. Najsilniejszą taką bazą była w Gutian w okręgu Shanghang w prowincji Fujian. Główną siłą wojskowo-organizacyjną była czwarta Chińska Armia Robotniczo-Chłopska założona przez Zhu De, Mao Zedonga i Czen I. Dzięki temu armia stała się silniejsza i utworzyła dalsze bazy rewolucyjne w prowincji Jiangxi i Fujian. W rym czasie w armii wśród części kierownictwa dawały o sobie znać ideologie nieproletariackie jak ultra demokracja, stawianie siły militarnej ponad strategiami politycznymi, ignorowanie znaczenia ustanawiania solidnych baz a nawet były wtedy jeszcze powszechne militaryzm i myślenie „bandyckie”. Kres tym błędom położył IX Zjazd KPCh, który odbył się w Gutian w grudniu 1929 r., na którym zwyciężyła linia opracowana przez Mao Zedonga, że Armia Czerwona jest zbrojnym ramieniem zabezpieczającym przeprowadzenie działań rewolucyjnych i powinna być podporządkowana KPCh, a więc uznawać polityczne przywództwo Partii, która to zasada obowiązuje w Chińskiej Republice Ludowej do dziś.

10. Długi Marsz (1934-36 r.)

Długu Marsz był strategicznym odwrotem, na który zdecydowały się główne siły Chińskiej Robotniczo-Chłopskiej Czerwonej Armii w 1934-1936 r. Opuściły one główne bazy wojskowe położone na północy i południu rzeki Jangce i przeszły do nowej bazy rewolucyjnej w północnej prowincji Shaanxi. Droga do tego celu była bardzo długa i pełna licznych niebezpieczeństw, przeciwników i klęsk żywiołowych i prowadziła przez liczne prowincje, w tym Hubei, Henan-Anhui, Sichuan – Shaanxi, i Hunan-Hubei-Syczuan-Guizhou. Długi Marsza zakończył się w prowincji Shaanxi w okolicach miasta Yan’an, gdzie założona została nowa główna baza radziecka . Była ona położona bliżej granicy Związku Radzieckiego i Mongolii, co ułatwiało pomoc z ich strony, jednocześnie tereny te nie były mocno kontrolowane przez siły Czang-Kaiszeka. Operacja wymagała olbrzymiego wysiłku organizacyjnego, materialnego i logistycznego. Początkowo obejmowała ok. 80.000 żołnierzy i osób towarzyszących, od startu do mety było ponad 12.000 km, do celu ostatecznie przybyło ok. 30.000 żołnierzy, którzy dali początek nowej Armii Czerwonej i odnowionej Komunistycznej Partii Chin. Dzięki udanej operacji Długiego Marszu KPCh i Armia Czerwona znalazły bardziej dogodne siedziby dla swej dalszej działalności wojskowej i politycznej. Do dziś Długi Marsz jest opiewany w literaturze i sztuce chińskiej jako jedno z największych osiągnięć nie tylko KPCh ale także długiej historii narodu chińskiego.

11. Spotkanie w Zunyi

Zunyi jest małym miasteczkiem w prowincji Guizhou na południu Chin, znanego z tego, że tu 15 – 17. I.1935 r. odbyła się Konferencja poszerzonego Biura Politycznego KC KPCh. W tym czasie nie tylko partia, także jej główne siły wojskowe przeżywały poważne osłabienie. Spotkanie w Zunyi miało na celu opracowanie sposobu wyjścia z kryzysu, w jakim znalazła się operacja Długiego Marszu. Mao Zedong i jego najbliżsi towarzysze Zhang Wentian i i Wang Jiaxiang skrytykowali poważne błędy Bo Gu (stojącego na czele KC KPCh) i Li De doradcy wojskowego Międzynarodówki Komunistycznej. Kryzys był tak głęboki , że zastanawiano się nad dalszym sensem kontynuowania Długiego Marszu. Przełomem w dyskusji stała się zdecydowana wypowiedź Mao Zedonga, opowiadającego się za kontynuacją Marszu. Większość zgodziła się z nim i Mao wybrany został na członka Stałego Komitetu Biura Politycznego KC KPCh. W konsekwencji usunięto Bo Gu i Li De z zajmowanych funkcji a na ich miejsce wybrano Zhu De i Zhou Enleia, powierzając także temu ostatniemu funkcję naczelnika w kwestiach wojskowych. W konsekwencji kierowniczą trójką w Stałym Komitecie Biura Politycznego zostali Mao Zedong, Wang Jiaxin i Zhou Enlei, którzy tworzyli nowy 3-osobowy zespól odpowiedzialny za bieżące kierowanie działalnością Partii, co umocniło wiodącą pozycję Mao Zedonga w KPCh. Do dziś Spotkanie w Zunyi jest przedmiotem badań historyków i tematem literatury oraz pieśni ludowych.

12. Incydent 7 lipca

Incydent 7 lipca 1937 r. jest początkiem agresji Japonii na Chiny kontynentalne. Miał miejsce w pobliżu Pekinu, gdzie stacjonowało wojsko japońskiej. Był on potrzebny armii japońskiej do rozpoczęcia zakrojonej na szeroką skalę wojny przeciwko Republice Chińskiej, był także początkiem narodowego oporu przeciwko agresji japońskiej. Wojna Japonii z Chinami w 1937 r. była kontynuacją wcześniejszych aktów agresji , poczynając od zajęcia Tajwanu i wyspy Panghu, zajętych pod koniec XIX w. W 1931 r. Japonia zagarnęła Mandżurię, tworząc marionetkowe Cesarstwo Mandżukuo. Incydent 7 lipca 1937 r. został wykorzystany przez imperializm japoński do zajęcia najzasobniejszych obszarów Chin nadmorskich i centralnych i był wstępem do dalszej kolonialnej ekspansji Japonii w rejonie Pacyfiku.

13. Chińska wojna ludowa przeciwko agresji japońskiej

Agresja Japonii na Chiny napotkała na szeroki i zdecydowany opór wszystkich chińskich sił patriotycznych. Cesarstwo Japońskie, które od czasów reform Meidzi szybko się rozwijało stale cierpiało na braki surowcowe i energetyczne, które rozwiązywało poprzez imperialistyczne akty agresji na kraje sąsiednie, poczynając od Tajwanu, Korei, Chinom a następnie przeciwko innym państwom Azji południowo-wschodniej, w tym posiadłościom kolonialnym Anglii, Holandii, Francji, a także przeciwko ZSRR i Mongolii. Niektórzy historycy uważają, że faktycznie 2 wojna światowa rozpoczęła się w Azji napaścią Japonii na Chiny w 1937 r. w Grudniu 1941 r. Japonia napadła na USA atakując flotę i siły powietrzne w Pearl Harbor na Hawajach. Największe straty w w następstwie japońskiej agresji poniosły Chiny, gdzie wojna z Japonią trwała do września 1945 r.i przyniosła olbrzymie straty nie tylko materialne, w wyniku wojny zginęło ok. 35 mln Chińczyków.

Agresja japońska przyczyniła się do postania szerokiego frontu patriotycznego do walki z imperializmem japońskim, opartym m.in. na współpracy Kuomintangu i Komunistycznej Partii .Chin. Chiński opór i wspólny front walki z Japonią przyczyniły się do zwiększenia autorytetu Chin na arenie międzynarodowej

14. Druga współpraca Kuomintangu (KMT) i Komunistycznej Partii Chin

Agresja Japonii na Chiny przyczyniła się do zawiązania drugiej współpracy KMT i KPCh w celu zjednoczenia i poprowadzenia wszystkich Chińczyków do walki przeciwko japońskim agresorom. W trakcie tej współpracy udało się obu stronom doprowadzić do współpracy taktycznej między siłami zbrojnymi KMT i KPCh oraz przyczyniło się do uznania statusu prawnego KPCh, co umocniło jedność narodową i przyczyniło się do zwycięstwa Chin w wojnie z Japonią. KPCh oparła współpracę na zasadzie „spójności a także walki” i „dążenia do jedności poprzez walkę”. KPCh wyszła z tej walki bardziej zahartowana, zjednoczona i umocniona. Po 1945 r. sojusz ten upadł ze względu na zasadnicze różnice interesów klasowych KMT i KPCh.

15. Totalny opór przeciw japońskiej inwazji

Wojna z Japonią postawiła kilka celów przed KPCh. Z jednej strony partia zaangażowała się całkowicie w walce z agresorem i przez to zyskała większy autorytet wśród ludu i na arenie międzynarodowej. Jednocześnie musiała mieć na uwadze ograniczoność a a nawet nieszczerość i dwulicowość Kuomintangu w wojnie z Japonią. W tej kwestii ważną rolę odegrało posiedzenie Powiększonego Biura Politycznego KPCh w Luochuan w północnej części prowincji Shaanxi, które było zwrotnym momentem w budzeniu oporu i wojnie z agresorem japońskim.

16. Ruch naprawiania z Yan’an

Ruch ten powstał w 1942 r. w Yan’an, nowej siedzibie władz centralnych KPCh i Armii Czerwonej i trwał do 1945 r. Pomyślany został jako ogólno-partyjna kampania edukacyjna na tematy marksizmu i jego rozumienia przez kadry i partię. W rezultacie przełomu ideowo-politycznego w Zunyi (1935 r.) w KPCh naprawiono „lewackie” błędy i „prawackie” odchylenia, co pozwoliło KPCh pod nowym kierownictwem Mao Zedonga wejść na prawidłowy kurs ideowo-polityczny. W toku konsolidacji partii w nowej siedzibie KPCh w Yan’an okazało się, że mają one tendencję do odradzania się, co dowodziło, że miały one głębsze przyczyny ideowo-polityczne. W 1941 r. wojna nie tylko w Chinach osiągnęła krytyczne momenty, partia potrzebowała nowej platformy zjednoczeniowej. Główne zadanie polegało na zwalczaniu subiektywizmu, poprawie stylu pracy, walce z sekciarstwem a także integracji teorii i praktyki oraz dążenia do prawdy w oparciu o fakty.

Dyskusja i naprawianie błędów trwały w partii jeszcze kilka dalszych lat, zanim nowe zasady wdrożone zostały w praktyce. Duch i naprawa z Yan’an dopiero po 1945 r. przyczyniły się do umocnienia kierownictwa ideowo-politycznego Mao Zedonga i wzmocniły zwartość ideowo-polityczną KPCh.

17. VII Zjazd Komunistycznej Partii Chin

Odbywał sie od 23 kwietnia do 11. czerwca 1945 r. w Yan’an. W tym czasie kończyła się wojna w Europie i wojskowa potęga Japonii chyliła się ku upadkowi. Z wojny zwycięsko wychodziła Komunistyczna Partia Chin, która dzięki walce z japońskim agresorem zyskała wielki autorytet wśród chińskiego ludu i na arenie międzynarodowej. W kierownictwie KPCh nastąpiło umocnienie pozycji ideowo-politycznej Mao Zedonga, który zdobył duże poparcie nie tylko członków partii, także w Chinach kuomintangowskim i na arenie międzynarodowej. Kierownictwo KPCh wytyczyło dalsze kierunki walki z japońskim agresorem i zwycięstwa rewolucji ludowej w Chinach, by „zbudować nowe demokratyczne Chiny”( s. 54).

18. Duch Yan’an

Yan’an stało się nową siedzibą KPCh i nowej radzieckiej bazy po zakończeniu zwycięskiego Długiego Marszu. Tu odbudowana została armia i rozwinięto nowe formy aktywności partyjno-społecznej. Yan’an stał się faktycznie stolicą ludowych Chin do 1948 r. W tym okresie umocniła się pozycja polityczna i ideologiczna Mao Zedonga i KPCh wypracowała główne kierunki chińskiej drogi do socjalizmu, Historiografia chińska uważa, że okres ten był zwrotnym punktem w odrodzeniu nie tylko partii i narodu chińskiego, także w walce z japońskim imperializmem. Do „Ducha z Yan’an” nawiązują także współcześni przywódcy KPCh i ChRL. Ma on także znaczące miejsce w chińskiej kulturze, literaturze pięknej, pieśni i muzyce.

19. Myśl Mao Zedonga

Historia marksizmu w Chinach liczy ponad 120 lat, a w 2021 r. Komunistyczna Parta Chin obchodziła jubileusz 100-lecia założenia. Koncepcja chińskiej drogi do socjalizmu rodziła się jako odpowiedź na pytanie o uniwersalizm naukowego socjalizmu jako filozofii, ideologii i różnych drogach prowadzących do niego ze względu na różnice historyczno-cywilizacyjne państw i narodów oraz ich różnice w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego. Koncepcja chińskiej drogi do socjalizmu miała liczne meandry, sięgano do europejskiej teorii naukowego socjalizmu, na dużą skalę wykorzystano doświadczenia i teorię budownictwa socjalizmu w Związku Radzieckim. Od 1927 r. coraz wyraźniej torowała sobie drogę koncepcja chińskiej drogi do socjalizmu, której podstawy sformułował w późniejszym okresie Mao Zedong i które później rozwijane były przez jego następców, w szczególności Deng Xiaoping.

20. Negocjacje w Chongqing

Po bezwarunkowej kapitulacji Japonii w sierpniu 1945 r. Chiny stanęły przed wyborem dalszego rozwoju, czy miały być ludowo-demokratyczne i w perspektywie socjalistyczne, co proponowała Komunistyczna Partia Chin, czy też kapitalistyczne, za czym opowiadał się Kuomintang na czele z gen. Czang Kaiszekiem, popierany przez USA i inne państwa kapitalistyczne. W tym czasie KPCh cieszyła się dużym autorytetem w kraju i na arenie międzynarodowej. Mając na uwadze interesy całego narodu i w celu uniknięcia nowej wojny domowej Mao Zedong i jego towarzysze wzięli udział w Konferencji w Chongqing na temat przyszłości Chin, ale różnice klasowe i międzynarodowe okazały się nie do pokonania. Kuomintang nie chciał iść na żadne ustępstwa i faktycznie żądał pełni władzy w Chinach i całkowitego wyeliminowania komunistów i ich sojuszników. Nawet w trakcie Konferencji Kuomintang umacniał siły wojskowe i przygotowywał nową ofensywę w wojnie przeciwko KPCh. Faktycznie wojna domowa w Chinach trwała do 1949 r. i zakończyła się pełnym zwycięstwem demokratycznego frontu pod kierunkiem KPCh. 1. X. 1949 r., ogłoszono powstanie Chińskiej Republiki Ludowej.

21. Wojna wyzwoleńcza

Po zerwaniu przez Kuomintang porozumienia o rozejmie burżuazyjny rząd chiński przystąpił do regularnej wojny z KPCh i Armią Ludowo-Wyzwoleńczą. Wojna ta prowadzona była ze zmiennym szczęściem do 1947 r., dopiero w czerwcu udało się siłom ludowo-patriotycznym zatrzymanie ofensywy Kuomintangu. Armia Ludowo-Wyzwoleńcza pod wodzą Liu Bochenga i Deng Xiaopinga przeszła przez Żółtą Rzekę i weszła na na teren gór Dabie Shan. W rezultacie tej ofensywy wyzwolone zostały tereny nad Rzeką Jangcykiang a następnie prawie całe Chiny południowe. Gen. Czang Kaiszek z resztkami Kuomintangu i wojska schronił się na Tajwanie, korzystając z pomocy i poparcia armii i floty USA. Ofensywa ChAL-W i wyzwolenie Chin miało olbrzymie znaczenie w walce z neokolonializmem USA, ograniczeniem imperializmu, likwidacją pozostałości feudalizmu i porządków burżuazyjnych w Chinach.

22. „Dwa obowiązki”

Tym pojęciem określano podstawowe zasady i wartości zachowania się kadr rodzącego się ludowo-demokratycznego państwa. Kategoria ta sformułowana została przez Mao Zedonga w marcu 1949 r. Wymagała, aby wszyscy członkowie partii zawsze pozostawali w swym zachowaniu i działaniach skromni, rozważni oraz wolni od arogancji i porywczości, a także by zachowali styl zwyczajnego prostego życia i ciężkiej walki. W tym okresie KPCh przygotowywała się do przejęcia władzy w całych Chinach i musiała dostosować kulturę polityczną partii wyrosłej na wsi do warunków miejskich, w szczególności robotników w dużych zakładach pracy, którzy otoczeni zostali szczególną opieką jako podstawa klasowego sojuszu robotniczo-chłopskiego. Pomocne były kategorie patriotyzmu, wspólnoty interesów ludzi pracy, sojuszu robotniczo-chłopskiego i ludowego państwa.

23. Wspólny program

Przyjęty został na na pierwszej sesji Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Chin 21 września 1949 r. Wzięli w niej udział przedstawiciele KPCh, partii demokratycznych, demokraci niezrzeszeni, przedstawiciele i organizacje Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, przedstawiciele wszystkich regionów i mniejszości etnicznych oraz przedstawiciele Chińczyków zagranicznych. Uchwalono Wspólny Program, który uznano za tymczasową konstytucję rodzących się ludowych Chin. Najważniejsze zasady: 1.Chińska Republika Ludowa jest demokratycznym państwem ludowej dyktatury, kierowanym przez klasę robotniczą. 2. Cała władza w ChRL należy do Ludu. 3. Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych jest najwyższym organem państwa. 4. Znosi się wszelkie prerogatywy państw imperialistycznych. 5. Konfiskata biurokratycznego kapitału, 6. Powszechna reforma rolna. Program OChZPL z 1949 r. był rezultatem nie tylko walki prowadzonej przez KPCh od 1921 r., ale wyrażał dążenia i walkę Chińczków z imperializmem, feudalizmem i biurokratycznym kapitalizmem od ponad 100 lat.. Program OChZPL obowiązywał do 1954 r., kiedy została uchwalona pierwsza Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej.

24. Ceremonia założenia Chińskiej Republiki Ludowej

Przygotowania do powstania pierwszego ludowego państwa chińskiego sięgały do tradycji ”baz radzieckich” wyzwolonych przez oddziały chińskiej Armii Czerwonej jeszcze w okresie przed 2. wojną światową, ich rejony znacznie się powiększyły wraz ze zwycięską ofensywą Armii Ludowo-Wyzwoleńczej prowadzoną do 1949 r., która zakończyła się prawie całkowitym wyzwoleniem Chin spod władzy Kuomintangu. Jakościowo nowym aktem były obrady pierwszej sesji Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Chin, która obradowała od 21. do 30.IX. 1949 r. w Pekinie, przyjęła ona podstawowe dokumenty oraz inne postanowienia, w tym powołano Centralny Rząd Ludowy CHRL na czele z Mao Zedongiem jako przewodniczącym. 1 października 1949 r. na Placu Tiananmen w Pekinie odbył się wielki więc poparcia dla powstałej Chińskiej Republiki Ludowej. Chiny wkroczyły w nową erę swej długiej historii.

25. Wojna przeciw amerykańskiej agresji i pomoc Korei

Wojna w Korei wybuchła 25 czerwca 1950 r. i początkowo prowadzona była przez siły wewnętrzne podzielonej Korei. Jednocześnie USA w oparciu o rezolucję Rady Bezpieczeństwa zorganizowały „siły ONZ” dowodzone przez USA dążące do zajęcia całej Korei. Chińska Republika Ludowa zorganizowała na wniosek rządu KRLD pomoc w celu odparcia zbrojnego ataku ze strony USA i ich sojuszników. W październiku 1950 r. ChRL przysłała na pomoc oddziały „chińskich ochotników” i odparła napastników spod chińskiej granicy do granicy KRLD. 27.VII.1953 r. podpisano w Panmundżonie układ o zawieszeniu broni, który obowiązuje do dziś. Po wojnie w 1954 r. „chińscy ochotnicy” zostali wycofani z KRLD. Wojna w Korei była nie tylko wojną o zachowanie niepodległości KRLD, także podniosła prestiż ChRL na arenie międzynarodowej. Od tego czasu imperializm USA nigdy nie odważył się na nową inwazję przeciwko ChRL.

26. Transformacja socjalistyczna

Transformacja socjalistyczna czyli przejście na tory socjalistycznych stosunków własnościowych i gospodarowania , m.in. centralne planowanie realizowana była w ChRL od początku lat 50-tych ub. w., ale systemowo wdrażane były wraz z uchwaleniem 1. planu 5-letniego od 1953 r.. Zmiany te określane były jako jako trzy wielkie przekształcenia: 1. w rolnictwie (spółdzielczość), 2. rzemiośle (kooperatywy) i 3. w przemyśle i handlu (zrzeszenia). Zmiany te były charakterystyczne dla okresu przejściowego od kapitalizmu do socjalizmu, tak jak je rozumiało ówczesne kierownictwo polityczne na czele z Mao Zedongiem, wzorując się na przykładzie ZSRR. Główne nasilenie transformacji socjalistycznej występowało do 1956 r.

27. Pierwszy plan 5-letni (1953–1958)

Pierwszy plan 5-letni zmierzał do osiągnięcia wysokiego poziomu gospodarowania przez industrializację i rozwój nowoczesnych gałęzi przemysłu. Priorytetem objęto głównie przemysł ciężki, obronny, rozwój transportu, bazy energetycznej i przemysł surowcowy. Rozwijano nowe gałęzie przemysłu lekkiego. Nowe zadania stawiano uspołecznionemu rolnictwu. Uważa się, że pierwszy plan 5-letni był wielkim sukcesem gospodarczym i w zakresie wdrażania nowoczesnych metod gospodarowania i naukowego rozwoju i planowania gospodarczego.

28. Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych

Jego historia sięga 1954 r., kiedy w Chinach uchwalono 1. konstytucję Chińskiej Republiki Ludowej. Nowa konstytucja potwierdziła i rozwinęła podstawowe zasady ludowo-demokratycznego i socjalistycznego systemu politycznego ChRL. Konstytucja określiła go jako „demokratyczne państwo ludowe, kierowane przez klasę robotniczą i oparte na przymierzu robotników i chłopów”. Inne zasady: cała władza w ChRL należy do narodu (ludu), która sprawowana jest za pośrednictwem Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych. Podstawą ideowo-polityczną Chińskiej Republiki Ludowej jest zasada, że jest państwem w formie demokratycznej dyktatury ludu pracującego.

29. System współpracy wielopartyjnej i konsultacje politycznej pod przewodnictwem KPCh

Jest to kolejna zasada systemu politycznego ChRL, której znaczenie potwierdzone zostało w ciągu długiej praktyki rządów demokracji ludowej w Chinach. W ChRL poza kierowniczą Komunistyczną Partią Chin funkcjonuje 8 innych demokratycznych partii środowiskowych, wyrażających interesy warstw pośrednich. Zręby tego wielopartyjnego systemu kształtowały się jeszcze w okresie rewolucyjnym i są odzwierciedleniem złożoności społeczno-politycznej narodu chińskiego. Doświadczenia i praktyka chińskiego wielopartyjnego systemu potwierdzone zostały ponad 70-letnim okresem funkcjonowania ChRL, w którym uzgadnianie wspólnego interesu odbywa się w komisjach konsultacyjnych, działających na wszystkich szczeblach systemu politycznego ChRL i będących chińską formą frontu patriotycznego.

30. System regionalnej autonomii etnicznej

Chińska Republika Ludowa jest jednolitym wieloetnicznym państwem demokracji ludowej, w którym obok Chińczyków Han żyje 51 innych narodów, narodowości i mniejszości etnicznych. Niektóre żyją razem w regionie, inne w zwartych społecznościach. Obejmują ok. 8-10% ludności ChRL. Największe wielomilionowe mniejszości zlokalizowane są w zwartych społecznościach, maja własne autonomiczne regiony. Regionalna autonomia etniczna oznacza, że pod jednolitym przywództwem KPCh i państwa sprawowana jest autonomia regionalna na obszarach, na których w zwartych społecznościach mieszkają mniejszości etniczne, które mają własne organy samorządowe, np. Mongołowie,Tybetańczycy, Ujgurowie, Hui, Zhuang. Zgodnie z Konstytucją ChRL wszystkie mniejszości mają odpowiednią liczebnie reprezentacje w organach państwowych.

31. Pięć zasad pokojowego współistnienia

Do pięciu zasad pokojowego współistnienia zalicza się: wzajemny szacunek dla suwerenności i integralności terytorialnej, wzajemną nieagresję, nieingerencję w sprawy wewnętrzne, równość i wzajemne korzyści oraz pokojowe współistnienie. Zasady te kształtowały się od 1953 r. w relacjach ChRL z Indiami w sprawie Tybetu, w 1954 r. z Birmą a od 1955 r. z Indonezją głównie na Konferencji w Bandungu. Zasady te rozwijane i umacniane są na całym świecie, ale głównie są respektowane przez większość państw Azji i innych tzw. krajów rozwijających się.

32. Zasada podwójnej setki

Odnosi się do sloganu „Niech zakwitnie setka kwiatów; niech się ściera 100 myśli”. Jest to dawna paremia konfucjańska przypomniana przez kierownictwo KPCh w latach 50-tych XX w. w celu większego poparcia dla rozwoju literatury i sztuki oraz postępu w nauce przez intelektualistów. Hasło przypomniał Mao Zedong zachęcając ich do aktywnego włączenia się w przemiany socjalistyczne, które zmieniały kraj nie tylko politycznie, także gospodarczo. Jak się okazało, nie wszyscy intelektualiści opowiadali się za socjalizmem i władzą ludu, hołdując starej konfucjańskiej zasadzie, że „lud jest od ciężkiej roboty, a mędrcy od rządzenia, kultury i sztuki”. Z czasem KPCh udało się przezwyciężyć tę dychotomię, ale nie całkowicie, o czym świadczyły późniejsze wydarzenia tzw. „rewolucji kulturalnej” w Chinach.

33. O dziesięciu głównych relacjach

Były to podstawowe zasady sformułowane przez Mao Zedonga w 1956 r. dotyczących głównych sprzeczności gospodarczych i społecznych w Chinach w trakcie głębokich przemian ustrojowych, dot. relacji między przemysłem ciężkim i lekkim, rolnictwem, regionów, obronności i kultury. Innymi problemami były narastające kwestie narodowościowe i mniejszości etnicznych, Innymi problemami były komplikujące się relacje międzynarodowe, rozwóju socjalizmu na świecie i pogłębiające się różnice ideowo-polityczne między KPZR a KPCh i ZSRR a ChRL. Generalnie chodziło o to, jaki model dalszego rozwoju powinny Chiny wdrożyć, by gospodarka przynosiła optymalne raty rozwoju i zabezpieczała potrzeby wielkiego narodu chińskiego. Jednocześnie pogłębiała się dyskusja w międzynarodowym ruchu komunistycznym na temat uniwersalności radzieckiej drogi do socjalizmu i narodowych dróg. KPCh coraz mocniej podkreślała odrębność chińskiego rozwoju i konieczność respektowania narodowych różnic cywilizacyjnych i kulturowych. Karierę robiła kategoria chińskiej drogi do socjalizmu, która w niedługim czasie rozwinęła się w kategorię socjalistycznej gospodarki rynkowej i budowy socjalizmu z chińską charakterystyką.

34. VIII Zjazd KPCh

Jeden z ważniejszych wręcz historyczny zjazd Komunistycznej Partii Chin. Odbył się w Pekinie we wrześniu 1956 r. i był pierwszym zjazdem KPCh po jej dojściu do władzy. W tym czasie KPCh liczyła prawie 11 mln członków i cieszyła się dużym autorytetem w kraju i za granicą. Zjazd skonstatował, że przekształcenia socjalistyczne zostały w zasadzie dokonane. Jednocześnie budowa socjalizmu rozbudziła wielkie potrzeby konsumpcyjne społeczeństwa, znacznie wzrósł przyrost naturalny, co stawiało wielkie wyzwania przed kierownictwem politycznym i gospodarczym kraju. W sprawach międzynarodowych pogłębiały się sprzeczności między państwami kapitalistycznymi i imperialistycznymi a socjalistycznymi i państwami wyzwalającymi się spod zależności kolonialnej. W międzynarodowym ruchu komunistycznym pogłębiały się różnice ideowo-polityczne między KPZR po śmierci Stalina, rosnącymi tendencjami rewizjonistycznymi i reformistycznymi. Zjazd przyjął poprawiony statut oraz wybrał nowe władze. Na czele nowego kierownictwa KPCh ponownie stanął Mao Zedong.

35. „Konferencja Siedmiu Tysięcy Kadr”

Odbyła się w styczniu – lutym1962 r. w Pekinie. Wzięło w niej udział 7 tysięcy przedstawicieli kadr z Komitetu Centralnego oraz liderów komitetów partyjnych z prowincji i innych struktur organizacyjnych partii, a także z najważniejszych fabryk, kopalń, struktur wojskowych. Konferencja poddała głębokiej analizie sytuację polityczną i gospodarczą w partii, państwie i gospodarce po nieudanej kampanii „wielkiego skoku” oraz poszukiwania sposobów wyjścia z chaosu gospodarczego i głębokiego kryzysu, w jakim znalazła się Chińska Republika Ludowa, w oparciu o zasadę „poszukiwania prawdy w oparciu o fakty”. W rzeczywistości polityka „wielkiego skoku” była wynikiem lewackich błędów Mao Zedonga przeceniającego możliwości gospodarki chińskiej i nie doceniającego siły gospodarki kapitalistycznej, głównie USA. Ocenia się, że w rezultacie tej kampanii Chiny straciły ok. 10 lat w rozwoju, który to kryzys pogłębiony został przez kolejną błędną kampanię „rewolucji kulturalnej” Kres tej błędnej polityki położyła dopiero śmierć Mao Zedonga we wrześniu 1976 r. i późniejsze reformy Deng Xiaopinga.

36. Strategiczny cel „czterech modernizacji”

Była to koncepcja opracowana przez Zhou Enleia, którą przedstawił w grudniu 1964 r. Zakładała konieczność „przekształcenia Chin w silne państwo socjalistyczne poprze modernizację rolnictwa, przemysłu, obronności, nauki i technologii w rozsądnych ramach a także nadrobienie i przekroczenie najwyższych międzynarodowych standardów” (s. 119). Mao Zedong podkreślił, że cele te są możliwe do osiągnięcia i wymagają konsolidacji całego narodu. Celem ChRL jest „potężne państwo socjalistyczne w najbliższej przyszłości”, stwierdził chiński przywódca.

37. Duch Lei Feng

KPCh od początku lat 60-tych XX w. po niepowodzeniach polityki „ wielkiego skoku” szukała poparcia u chińskiego ludu zgodnie z hasłem „linii mas”. Bohaterem sezonu politycznego stał się Lei Feng, który urodził się w 1940 r. w biednej chłopskiej rodzinie w prowincji Hunan. Od młodych lat poświęcił się służbie wojskowej w korpusie inżynieryjnym. Zmarł na służbie 15.VIII.1962 r. Był niezwykle oddany i lojalny wobec wojska, partii i narodu i miał wszystkie najlepsze cechy chińskiego konfucjanisty, co doceniło kierownictwo ChRL, stawiając go jako przykład do naśladowania, szczególnie wśród młodzieży.

38. Duch Jiao Ylu

Innym przykładem do naśladowania jako ludowy i narodowy bohater był Jiao Yulu, który urodził się w 1922 r. w prowincji Shandong, i który był wzorowym członkiem KPCh, urzędnikiem państwowym i stanowił dobry przykład dla kolegów. Zasłużył się jako sekretarz partii w powiecie Lankao w prowincji Henan, który w 1962 r. oddał zdrowie i życie w walce ze skutkami powodzi, burz piaskowych i jałową słoną ziemią. Zmarł „na posterunku pracy” 14.V.1964 r. „był pracowity i zwyczajny, uczciwy i oddany, był zwolennikiem maksymy „Zawsze bez przywilejów” (s. 115). Okazał się wzorem oddania dla polityki KPCh. Jest cenioną postacią przez młodzież i przykładem wielkiego ludowego patriotyzmu.

39. Duch „Człowieka z żelaza”

W Polsce w latach 80-tych XX w. nakręcono film o L.Wałęsie jako o „człowieku z żelaza” który był organizatorem „opozycji demokratycznej”, „wolnych związków zawodowych”i „Solidarności”. Przyczynił się bardzo do obalenia socjalizmu i Polski Ludowej. Jego antytezą jest chiński „człowiek z żelaza” Wang Jingxi, który urodził się w 1923 r. w prowincji Gansu. Miał opinię wzorowego pracownika na polach naftowych i był pionierem chińskiej klasy robotniczej w tym rejonie. Położył wielkie zasługi w rozwoju górnictwa naftowego, a nawet oddał zdrowie i życie w walce o wzrost wydobycia nafty i budowę socjalizmu o chińskiej specyfice. Duch „Człowieka z żelaza” jest w dalszym ciągu żywy w Chinach i stanowi pociągający przykład patriotyzmu dla chińskiej młodzieży.

40. „Rewolucja kulturalna”

Był to wielki ruch partyjno-polityczny Komunistycznej Partii Chin, który trwał od kwietnia 1966 r. do października 1976 r. Okazał się czasem dużego zamieszania politycznego i strat gospodarczych poniesionych przez ChRL w następstwie błędów tzw. „wielkiego skoku”, poczynionych przez Mao Zedonga. Mao nie uwzględnił wielkiego chronicznego zacofania gospodarczego, w szczególności w sferze przemysłu i anachronicznej gospodarki rolnej mimo uspołecznienia chińskiej wsi i rolnictwa, nie doceniał także znaczenia rewolucji naukowo-technicznej na Zachodzie i nowego impulsu rozwojowego gospodarki kapitalistycznej. Mao przeceniał „wolę ludu” w modernizacji Chin. Uważał, że można dokonać „wielkiego skoku” w oparciu o ograniczoną chińską bazę przemysłową i ciągle istniejące zacofanie technologiczne. W rezultacie doszło w Chinach do wielkiego kryzysu gospodarczego i politycznego, który hamował a nawet cofnął Chiny o ok. 10 lat. Woluntarystyczne błędy Mao Zedonga osłabiły marsz Chin do socjalizmu i miały negatywny wpływ na spadek autorytetu KPCh i ChRL w polityce wewnętrznej i na arenie międzynarodowej. KPCh podzieliła się na kilka zwalczających się frakcji. Kryzys ustąpił dopiero po śmierci Mao we wrześniu 1976 r., kiedy wyłoniło się nowe kierownictwa polityczne na czele z Deng Xiaopingiem.

41. Ogólna naprawa z 1975 r.

Pod tym hasłem realizowany był program wyjścia z kryzysu „rewolucji kulturalnej”. Formalnie (zgodnie z konfucjańską zasadą) inicjatorem zmian był Przewodniczący Mao Zedong, ale faktycznie premier Zhou Enlei, inicjatywę polityczną w KPCh przejęła frakcja „realistów” na czele z Deng Xiaopingiem, którego odwołano z zesłania na „głuchej wsi”, przywrócono mu funkcję sekretarza generalnego KC KPCh, także ważne funkcje w rządzie i armii. Deng wydał walkę chaosowi gospodarczemu i politycznemu,przywrócono porządek na kolei, dyscyplinę w armii, uruchomiono produkcję przemysłową i rolną, odnowiono i rozwinięto łączność i wymianę między miastem a wsią. Sukcesy polityki Deng Xiaopinga były zapowiedzią późniejszych „reform rynkowych” i eliminacji koncepcji tzw. „socjalizmu koszarowego”, reprezentowanej przez skrajnych partyjnych lewaków.

42. Wielka debata na temat „kryterium testowania prawdy”

Po śmierci Mao Zedonga we wrześniu 1976 r. Komunistyczna Partia Chin weszła w okres silnej walki frakcyjnej, zakończonej eliminacją tzw, „bandy czworga” i jednocześnie poszukiwania nowej koncepcji jedności ideowo-politycznej KPCh. Chodziło głównie o ocenę polityki i przywództwa Mao Zedonga (współzałożyciela i wieloletniego lidera partii, a od 1949 r. czołowego kierownika chińskiej nawy państwowej). Podstawową kwestią stojącą przed partią i państwem było otwarcie się na zewnątrz (głównie na kapitał i kraje kapitalistyczne) i kwestia gospodarki rynkowej, a więc znalezienie „złotego środka” w relacjach między kapitałem a socjalizmem. Chodziło o to, żeby wraz reformami nie wylać przysłowiowego dziecka z kąpielą, co później znalazło wyraz w formule „socjalistyczna gospodarka rynkowa” , która pozwoliła na zachowanie jedności ideowo-politycznej KPCh. Chodziło także o ocenę polityki i przywództwa Mao Zedonga i otwarcie się na kraje kapitalistyczne i gospodarkę rynkową nie tylko na zewnątrz, także w stosunkach wewnętrznych. Deng Xiaoping i jego frakcja uznały, że KPCh musi zachować wielki dorobek ideowo-polityczny i organizacyjny Mao Zedonga, ale jednocześnie popełnił on pewne błędy, które należy sprawiedliwie ocenić. Uznano, że pozytywy w dorobku Mao to 70%, błędy 30%, co było wyrazem wielkiego uznania dla wielkiego przywódcy, a błędy nie przekreślały jego wielkich zasług dla partii i ludowego państwa. Była to zupełnie inna ocena przywódcy niż przedstawiona przez N. Chruszczowa w odniesieniu do Stalina na XX zjeździe KPZR w lutym 1956 r. Jednocześnie Chiny ze względu na przechodzenie KPZR i ZSRR na pozycje reformistyczne i oportunistyczne traciły coraz bardziej rolę światowego lidera komunistycznego. KPCh odnosząc się do ówczesnej sytuacji międzynarodowej uznała, że „praktyka jest jedynym kryterium weryfikowania prawdy”. Zasada ta stała się podstawą ogólnopartyjnej i narodowej dyskusji na temat konieczności wyjścia Chin z kryzysu, strategii budowy socjalizmu z chińskimi cechami i szerokiego otwarcia na zewnątrz jako głównych wytycznych jedności KPCh, dalszej budowy socjalizmu jako długiego okresu przejściowego, w którym szerokie otarcie na kapitał zagraniczny i krajowy przy zachowaniu kierowniczej roli KPCh są nieodzownymi warunkami dalszego szybszego rozwoju i budowy socjalizmu w Chinach.

43. Trzecia sesja plenarna XI Komitetu Centralnego KPCh

Podstawowym zadaniem nowego kierownictwa KPCh po śmierci Mao Zedonga i destrukcji „rewolucji kulturalnej” stało się, jak przywrócić porządek w państwie, gospodarce i znaleźć nową koncepcję jedności ideowo-politycznej KPCh i odzyskania zaufania mas oraz przyspieszyć rozwój społeczno-gospodarczy ChRL. Kwestie te opracowano w trakcie historycznego 6 Plenum KC KPCh w grudniu 1978 r.. Uznano, że Mao Zedong był rewolucjonistą i przywódcą Chin i jego zasługi historyczne są ciągle ważne, który pod koniec życia popełnił błędy, które jednak nie przekreślają jego zasług. Partia musi poszukiwać prawdy na podstawie faktów, zjednoczyć się w jedności i patrzeć w przyszłość, musi opierać się na marksizmie-leninizmie, nauce Mao Zedonga, jednocześnie w nowych warunkach historycznych Chiny muszą otworzyć się na świat, co przyniesie większe korzyści w socjalistycznej modernizacji. W związku z tym KPCh powinna ze względów taktycznych „zdystansować się od nadmiernych nacisków na walkę klasową” (s. 131). Z tych powodów Plenum KC KPCh w grudniu 1978 r. stanowiło wielki punkt przełomowy i było początkiem reformy i otwarcia na socjalistyczną modernizację.

44. Zaprowadzenie porządku po chaosie

Było następstwem wprowadzenia w życie głównych wytycznych 6 Plenum KC KPCh z grudnia 1978 r. i otworzyło drogę dla nowego kierownictwa KPCh na czele z Deng Xiaopingiem, kontynuowane w następnych latach, szczególnie w czerwcu 1981r., kiedy dokonano konkretnej i uczciwej oceny historycznej Mao Zedonga, jego wkład do teorii naukowego socjalizmu i kierowania partią i państwem w ostatnich 32 latach, wyważono co było dobre i złe w jego życiu oraz w ideologii i polityce partii. Podkreślono jego rolę w modernizacji socjalistycznej i rozwoju „chińskiego socjalizmu”. Mao popełnił też błędy, ale stanowiły one 30%, jego generalna ocena była pozytywna (70%). Ocena Mao Zedonga była przykładem prawidłowego i obiektywnego odniesienia się do przywódcy, różniła się znacząco od oceny Stalina dokonanej przez Chruszczowa i kierownictwo KPZR po jego śmierci w 1953 r. i co przyczyniło się w znacznym stopniu do upadku KPZR w późniejszych latach.

45. Reformy i otwarcie

Obecny dynamiczny rozwój ChRL jest konsekwencją polityki reformy i otwarcia Chin po 1978 r.

Jej podstawą było odejście od wysoce scentralizowanej gospodarki planowej oraz od zamkniętego lub półzamknietego społeczeństwa do całkowicie otwartego na świat zewnętrzny. Reforma i otwarcie znacząco przyspieszyły rozwój gospodarczy i społeczny w Chinach. Nastąpiły postępy nie tylko w gospodarce, także w polityce, kulturze i w sferze socjalnej. Chiny w ostatnich 45 latach uczyniły dalszy historyczny krok w rozwoju cywilizacyjnym i mogą być przykładem dla rozwoju wielu innych krajów, szczególnie rozwijających się. Jednocześnie jest to nowe wielkie doświadczenie i uogólnienie w teorii naukowego socjalizmu, szczególnie atrakcyjne dla krajów tzw. 3. świata. Reforma i praktyka chińskiego budownictwa socjalizmu jest bacznie obserwowana w międzynarodowych ośrodkach ruchu robotniczego i komunistycznego. Jest także chińskim wkładem do rozwoju i dorobku marksizmu.

46. Cztery podstawowe zasady

Reformy gospodarcze w Chinach wzbudziły liczne pytania i wątpliwości nie tylko praktyczne, także teoretyczne. Podstawowe pytanie, czy były one zgodne z marksizmem, marksizmem-leninizmem. Często można spotkać krytykę nie tylko chińskiej praktyki, także teorii budownictwa socjalistycznego. Wskazywano na różnice w marksizmie Mao Zedonga I Deng Xiaopinga, pytania i różnice te stawiano na międzynarodowych naradach ruchu komunistycznego i w ośrodkach naukowych. KPCh odpowiadała politycznie i teoretycznie, co m.in. znalazło wyraz w marcu 1979 r., kiedy Deng Xiaoping w imieniu KC KPCh wygłosił przemówienie pt. Obstawaj przy czterech podstawowych zasadach: 1. W Chinach w dalszym ciągu obowiązuje naczelna zasada drogi socjalistycznej, 2. ChRL jest socjalistycznym państwem jako dyktatura demokratyczno-ludowa, 3. Fundamentem ustroju ideowo-politycznego jest zasada kierowniczej roli Komunistycznej Partii Chin, 4. Podstawą ideologiczną KPCh i ChRL jst marksizm-leninizm, myśl Mao Zedonga i socjalistyczna gospodarka rynkowa, nazwana później teorią Deng Xiaopinga. Odpowiednio zasady te włączono do nowej Konstytucji ChRL z 1982 r., stając się podstawą ideowo-polityczną całego chińskiego narodu. Komunistyczna Partia Chin dokonała teoretycznej oceny reform gospodarczych, szerokiego otwarcia i współpracy z gospodarką kapitalistyczną w oparciu o zasadę obopólnych korzyści (win-win) i ich miejsca w historii Chin, określając ten czas jako „wstępny etap socjalizmu”, kontynuację długiego w warunkach chińskich okresu przejściowego od kapitalizmu do socjalizmu, w którym istnieją różne sektory gospodarowania, ale wiodącym jest sektor socjalistyczny a kierownictwo ideowo-polityczne należy do KPCh. Partia nie zatraciła komunistycznego charakteru, dostosowała natomiast ogólne twierdzenia naukowego socjalizmu do warunków chińskich, kraju, który z powodów historycznych musi nadrabiać rozwojowe opóźnienia.

47. System odpowiedzialności gospodarstw domowych

Jest to nowa instytucja regulacji stosunków rolnych w Chinach po wdrożeniu polityk reform i otwarcia. W latach 50-tych XX w. przeprowadzono kolektywizację rolnictwa, która przyniosła ograniczone efekty gospodarcze ze względu na niski stopień mechanizacji i wydajności pracy, co było następstwem olbrzymiego przeludnienia wsi. Kryzys w produkcji rolnej wystąpił w następstwie polityki „wielkiego skoku” na początku lat 60-tych XX w. i centralizacji zarządzania spółdzielniami, co niekorzystnie wpłynęło na motywację pracowniczą. Narastał problem niedostatku żywności a nawet głodu. Spółdzielnie produkcyjne nie były w stanie zapewnić pracy dla olbrzymiej liczby młodego pokolenia. Reformy i otwarcie na rynek otworzyły nowe możliwości aktywizacji rolnictwa. Spółdzielnie rozwiązano a ziemię (zachowując jej własnośc po stronie państwa) przekazano w dzierżawę na 30 lat na rodziny jako działki 1-1,5 ha i przyjęto system odpowiedzialności gospodarstw domowych, w którym pracę i i produkcję kontraktowano na rzecz tych gospodarstw. Umowy były zawierane na 30 lat i są przedłużane. System ten wyzwolił dużą energię społeczną i przyczynił się do znacznego wzrostu produkcji rolnej. Jednocześnie towarzyszyły mu rożne formy pomocy państwowej, bankowej, maszynowej i samorządowej (gminy wiejskie). Na podkreślenie zasługuje, że system ten uwolnił wielomilionowe nadwyżki siły roboczej na wsi, która znalazła zatrudnienie w miastach jako robotnicy sezonowi, (chłopo-robotnicy), co przyczyniło się do rozwoju produkcji w sektorze miejskim. Obecnie chińska produkcja żywności zabezpiecza na średnim poziomie potrzeby żywnościowe wielkiego narodu.

48. Polityka planowania rodziny

Chińska polityka planowania rodziny ma duże tradycje. W czasach feudalnych regulowały ją głębokie podziały klasowe i majątkowe. Z reguły rodziny były obarczone licznymi dziećmi ze względu na ich dużą śmiertelność i traktowanie dzieci, szczególnie synów, jako ubezpieczenia na starość. W Chinach ludowych dzięki poprawie warunków ekonomiczno-socjalnych od lat 50-tych ub. wieku wystąpił szybki wzrost urodzeń. W ciągu jednego pokolenia liczba ludności podwoiła się, osiągając w ciągu lat 70-tych prawie 1 mld. Od początku lat 80tych ChRL wprowadziła zasadę 1 dziecka na rodzinę, co trwało do 2015 r. Zasada ta była złagodzona w rodzinach wiejskich (2 dzieci) i w stosunku do mniejszości narodowych (bez ograniczeń). Demografowie obliczają, że polityka ta zmniejszyła przyrost ludności w ChRL o co najmniej 500 mln. Z drugiej strony przyniosła negatywne następstwa, w tym starzenie się populacji, nierówność urodzeń dziewczynek i zachwianie równowagi płci, a ostatnio także braki na rynku pracy. W związku z tym rząd ChRL od 2015 r. odstąpił od restrykcji 1 dziecka, zmieniając ją na zasadę „drugiego dziecka” .Obecnie ludność ChRL liczy prawie 1,5 mlrd ludzi, nie licząc ok. 100 mln „Chińczyków zamorskich”.

49. Początkowy etap socjalizmu

W teorii naukowego socjalizmu występują różne spojrzenia na periodyzację socjalizmu i formacji komunistycznej od najbardziej ogólnych jak socjalizm, komunizm, także rewolucja socjalistyczna (komunistyczna), okres przejściowy od kapitalizmu do socjalizmu, 1 faza socjalizmu, 2. faza socjalizmu, socjalizm rozwinięty i inne. KPCh przyjęła kategorię początkowy etap socjalizmu. Kategorie te są odpowiedzią na trudności w kwestii periodyzacji i etapów rozwoju formacji komunistycznej, ich kryteriów, cech, właściwości społeczno-ekonomicznych. Socjalizm i komunizm są kategoriami ustrojowymi, które stosunkowo niedawno pojawiły się w społecznym rozwoju ludzkości. Klasycy marksizmu przewidywali jego powstanie w najbardziej rozwiniętych krajach kapitalistycznych, co zwiastowała Komuna Paryska (1871 r.), późniejsze rewolucje socjalistyczne wybuchały w Rosji (1917 r.) i innych nie najbardziej rozwiniętych krajach Europy i Azji (lata 40-te ), na kontynencie amerykańskim na Kubie lata 60te XX w.). Chińska periodyzacja socjalizmu nawiązywała do osiągnięć teoretycznych nauki radzieckiej i wyrażała się m.in. w określeniach Mao Zedonga, który okres przejściowy od kapitalizmu do socjalizmu zamykano już pod koniec lat 50-tych XX w., kiedy praktycznie uspołeczniono całą gospodarkę i przewidywano,że chińskie społeczeństwo szybko przejdzie do socjalizmu i komunizmu, którego cechy socjalne i w zakresie konsumpcji społecznej definiowano bardzo skromnie wobec szczupłości bazy ekonomicznej. Ten typ myślenia rozwinął Deng Xiaoping, stwierdzając, że socjalizm nie może być biedą, w którym nagminne są braki w zakresie podstawowych potrzeb społecznych i indywidualnych. Konfrontacja ustrojowa z kapitalizmem musi uwzględniać najwyższe standardy ludzkości, zatem przed Chinami jest dalsza mozolna droga budowy bazy ekonomicznej na miarę XXI w. Znalazło to wyraz w w sformułowaniu bliższych i dalszych celów budowy socjalizmu, wyrażających się w etapie likwidacji ekstremalnej nędzy, biedy i osiąganie parametrów rozwojowych i konsumpcyjnych do 2035 r. jako społeczeństwa o umiarkowanym dobrobycie i 2049/50 społeczeństwa, w którym baza ekonomiczna będzie porównywalna z najbardziej rozwiniętymi państwami kapitalistycznymi, co zapewni społeczeństwu zasobna i rozwinięta ekonomika i harmonia społeczna. Oficjalne dokumenty KPCh definiują obecny etap rozwoju jako wstępny etap socjalizmu, jest to właściwie kolejny wyższy etap budowy bazy socjalistycznej. ChRL pod względem PKB należy do trójki największych gospodarek świata: USA, ChRL, Unia Europejska, ale biorąc pod uwagę dochód per capita ChRL zajmuje pozycję nieco powyżej średniej światowej, co ciągle sytuuje ją wśród państw rozwijających się. Prognozy do 2050 r. są optymistyczne, przewidują co najmniej 2-krotne podwojenie PKB, ale można mieć wątpliwości, czy będzie to oznaczało zrównanie PKB per capita z USA i innymi wysoko rozwiniętymi państwami kapitalistycznymi, można mieć wątpliwości. Prognozy te nie uwzględniają wielkiej wojny lub jakiegoś innego światowego wstrząsu.

50. Podstawowy kierunek w początkowym etapie socjalizmu

Istota początkowego etapu socjalizmu w Chinach określona została przez XIII. Zjazd KPCh w 1987 r. i określona jako „poprowadzenie i zjednoczenie narodu chińskiego wraz z rozwojem gospodarczym zgodnie z czterema podstawowymi zasadami utrzymania zaangażowania w reformę i otwarcie oraz przestrzeganie zasady samodzielności i ciężkiej pracy, aby w końcu uczynić z Chin „nowoczesne państwo socjalistyczne, które będzie zamożne, silne, demokratyczne i rozwinięte kulturowo oraz harmonijne”.

51. Strategia rozwoju „trzech kroków”

Dotyczyła ona rozwoju gospodarczego i społecznego na początkowym etapie

„chińskiego socjalizmu”. Zakładała podwojenie PKB mniej więcej co 10 lat.

1. 1980-1990, podstawowy cel: zagwarantowanie niezbędnej ilość i jakość żywności i odzieży.

2. 1991-2000, osiągnięcie umiarkowanej pomyślności narodu.

3. 2001 – 2010, wyrównywanie różnic PKB na jednego mieszkańca w prowincjach historycznie zaniedbanych, walka z ekstremalną nędzą.

Plany na dalsze lata:

4. 2011-2021, kolejne podwojenie PKB, wyprowadzenie z ekstremalnej nędzy 800 mln ludzi a 400 mln osiąga średnie dochody, dalsza modernizacja kraju.

5. 2021 – 2035, plany dalszego rozwoju kraju w budowie socjalizmu z chińską charakterystyką.

6. 2036- 2049/50, plany dalszego podwojenia PKB i osiągnięcie jubileuszu 2. stulecia (powstania ChRL), zakończona zostanie modernizacja kraju, „Chiny przekształcą się w wielki socjalistyczny kraj, który będzie zamożny silny, demokratyczny, postępowy, kulturalny, harmonijny oraz piękny”.

52. „Jeden kraj, dwa systemy”

Chiny do dziś cierpią z powodu półkolonialnego ucisku, którego pozostałościami są Hongkong, Makau i Tajwan. W latach 80-tych XX w. rząd Chińskiej Republiki Ludowej doprowadził do uzgodnienia z rządami Wielkiej Brytanii i Portugalii w kwestii powrotu dawnych kolonii brytyjskiej i portugalskiej do chińskiej suwerenności. Koncepcję tę (za Deng Xiaopingiem) nazwano „jeden kraj, dwa systemy”. Zakłada ona zachowanie przez 50 lat dotychczasowego systemu kapitalistycznej gospodarki w ramach suwerenności i polityki obronnej i zagranicznej socjalistycznych Chin. Na tej podstawie w 1997 r. Hongkong powrócił do ChRL, a w 1999 r. Makau, co stało się podstawą ich dynamicznego rozwoju i systematycznego integrowania gospodarczego z Macierzą. Inaczej wygląda kwestia z Tajwanem, który w 1949 r. ogłosił się jako kontynuacja polityczna d. Republiki Chińskiej, rządzonej przez Kuomintang i gen Czang Kaiszeka, co trwało do początków lat 70-tych XX w. Po spotkani Nixona z Mao Zedongiem w Pekinie nastąpił okres ocieplenia stosunków USA-Chiny i faktyczne zaakceptowanie przez USA zasady „jeden kraj, dwa systemy”, ale trwało to krótko. Tajwan faktycznie od 1945 r. jest pod neokolonialnym panowaniem USA, które popierają rządy tajwańskich separatystów i ich dążenia do „całkowitej niepodległości”. Chińska Republika Ludowa od lat lansuje politykę pokojowego włączenia Tajwanu do Chin na zasadzie „jeden kraj, dwa systemy”, jednak na ostatnim XX. Kongresie KPCh w październiku 2022 r. Xi Jinping stwierdził, że ChRL „nie wyklucza możliwości zastosowania siły w wyzwoleniu Tajwanu”, gdyż „Tajwan stanowi święte terytorium Chin”. Niewykluczony jest nowy konflikt wojenny w tym rejonie Azji, Tajwan bowiem jest strategicznym bastionem nie tylko wojskowym także gospodarczym USA w tym rejonie Azji i Pacyfiku.

53. Przemówienie Deng Xiaopinga podczas podróży na Południe

W styczniu i lutym 1992 r. Deng Xiaoping przeprowadził inspekcję południowych prowincji, odwiedzając najbardziej rozwijający się region Chińskiej Republiki Ludowej, w tym Wuchang (Wuhan), Shenzhen, Zhuhai i Szanghaj. Zakreślił główne cele polityki społeczno-gospodarczej Chin w okresie 100 lat od 1949 do 2049 r., nazwanego później Drugim Stuleciem. Podkreślił znaczenie strategiczne polityki reform i otwarcia oraz odniósł się do kwestii socjalizmu, wskazując, że nie jest on zagrożony, a w nowych warunkach może on nabrać nowego blasku. Rynek także nie jest zagrożeniem dla socjalizmu. Istotą socjalizmu jest uwolnienie i rozwój nowych sił wytwórczych społeczeństwa. Ażeby osiągnąć szybkie tempo rozwoju i wznieść się ponad rozwiniętą produkcję kapitalistyczną Chiny muszą wykorzystać ich wyższą technologię i zbudować własną lepszą i wydajniejszą gospodarkę, by można wdrożyć wartości i zasady socjalizmu. Jest to w warunkach Chin jedyny sposób eliminacji wyzysku i stworzenia w dalszej perspektywie dobrobytu narodu. „Jesteśmy przekonani, że kapitalizm zostanie ostatecznie zastąpiony przez socjalizm, który jest głównym kierunkiem rozwoju społecznego”, powiedział Deng Xiaoping (s. 159).

54. XIV Zjazd KPCh

Odbył się w Pekinie w październiku 1992 r. Jego znaczenie polegało głównie na tym, że potwierdził i rozwinął program budowania państwa socjalistycznego o chińskich cechach. Określono gospodarczą role socjalistycznej gospodarki rynkowej, podsumowano 14 lat polityki otwarcia, reform i modernizacji. Wybrano nowe kierownictwo partii, na czele którego stanął b. burmistrz Szanghaju Jiang Zemin. Ważne przemówienie programowe wygłosił „ojciec” chińskich reform Deng Xiaoping, który ze względu na wiek nie przyjął żadnej odpowiedzialnej funkcji, ale cieszył się niekwestionowanym autorytetem w partii i społeczeństwie.

55. Wielki nowy projekt rozwoju partii

Zmiany ideowo-polityczne w Chinach podjęte w następstwie polityki reform, otwarcia i zmian rynkowych postawiły przed nowym kierownictwem KPCh i intelektualistami marksistowskimi cały szereg kwestii teoretycznych i semantycznych, jak zdefiniować je i opisać w języku marksistowskim, mając na uwadze nie tylko praktykę, także teorię naukowego socjalizmu, w szczególności budownictwa socjalistycznego w kraju tak opóźnionym w rozwoju gospodarczym jak Chiny. Krytycznie odniesiono się do okresu i dorobku maoistowskiego, wiążąc go z warunkami i cechami minionego 50-lecia. Jednocześnie doceniono wkład Mao Zedonga w powstanie i rozwój partii, rewolucję socjalistyczną i patriotyczną oraz rewolucyjne przemiany ustrojowe w Chinach. Nie odrzucono teorii budowy socjalizmu w pierwszych dziesiątkach lat. Jednocześnie odnotowano poważne błędy pod koniec życia, które stanowiły 30% a pozytywy 70% działalności wielkiego przywódcy. KPCh zobowiązała się kontynuować ten pozytywny i wartościowy dorobek poprzedniego kierownictwa. Jednocześnie powstała nowa epoka, w ChRL umocniło się zaufanie mas do do nowego kierownictwa i do programu dalszej budowy socjalizmu z chińską specyfiką w oparciu o częściowo nowe zasady, wartości i cele sformułowane na XVI zjeździe KPCh.

56. System socjalistycznej gospodarki rynkowej

Kluczową rolę w nowym chińskim systemie gospodarczym odgrywa rynek, który nie jest traktowany jako strategiczne zagrożenie dla socjalizmu, szczególnie na jego wczesnych etapach. Chińczycy odeszli od zasady scentralizowanej gospodarki socjalistycznej, w szczególności od scentralizowanego planowania gospodarczego, rozwijanych w d. Związku Radzieckim, które początkowo sprawdzały się i przynosiły wymierne korzyści, ale później okazały się hamulcem w rozwoju. Nie oznaczało to w ogóle odrzucenia planowania, któremu nadano charakter sterowniczy w ramach zachowanych planów 5-letnich i perspektywicznych. Jednocześnie rynek uznany został jako wiodący i decydujący mechanizm w rozmieszczaniu zasobów w ramach makroregulacji w socjalistycznym państwie i gospodarce. Rola rynku wrosła ze względy na pojawienie się nowych nawet znaczących sektorów własnościowych, mających duże możliwości konkurencji, nie tylko w relacjach krajowych także zagranicznych. Państwo zarezerwowało dla siebie prawo ograniczania rynku w kategoriach strategicznych, jeśli zawodził rynek i pojawiały się patologie, wkraczały organy socjalistycznego państwa. Teoretycznie rzecz ujmując Chińczycy wykorzystali mechanizm, który w praktyce stosował Lenin a później Stalin od 1921 do 1928 w ramach tzw nowej polityki ekonomicznej (NEP) i którą teoretycznie dla potrzeb gospodarki kapitalistycznej uzasadniali brytyjski uczony Keynes i rozwinął amerykański teoretyk Galbraith dla ograniczenia kryzysów w gospodarce kapitalistycznej. W tej sytuacji postał nowy chiński model nazywany też „gospodarką hybrydową”, która oznacza „wewnętrzne połączenie gospodarki planowej i rynkowej”, co zostało implementowane do polityki KPCh na XIV zjeździe w 1992 r. Model ten jest ciągle ulepszany i dostosowywany do nowych warunków gospodarczo-społecznych Chin i w relacjach międzynarodowych. Jego istotą jest „przemieszczanie zasobów w ramach makroregulacji dokonywanych przez państwo” (s. 168). System ten rozwijał się w następnych latach i umocnił się w 2000 r. a jego mechanizmy i zasady docenione zostały także przez obecne kierownictwo KPCh na czele z Xi Jinpingiem, co znalazło wyraz w następnych uchwałach zjazdowych w 2012, 2017 i 2022 r.

57. XV Zjazd KPCh

XV Zjazd odbył się we wrześniu 1997 r. Jego znaczenie polegało na podsumowaniu doświadczeń wdrażania „socjalistycznej gospodarki rynkowej”. Uznano ją jako niezbędną „na początkowym etapie socjalizmu”. Szczegółowo przeanalizowano „cechy ekonomiczne, polityczne i kulturowe oraz wymagania socjalizmu chińskiego” (s.170). Jednocześnie podkreślono, że podstawą ekonomiczną „na początkowym etapie socjalizmu jest utrzymywanie własności publicznej jako filaru gospodarki i umożliwienie różnym formom własności, aby mogły rozwijać się obok siebie” (s. 171).. Podkreślono potrzebę sprawowania władzy państwowej i budowania państwa socjalistycznego pod rządami prawa” (tamże).

58. Teoria Deng Xiaopinga

Deng Xiaoping jest wielką postacią historyczną współczesnych Chin. Urodził się w rodzinie chłopskiej w 1904 r. w prowincji Syczuan w Chinach środkowych. W 1918 r. jako 15-letni młodzieniec wyjechał z grupą innych lewicowców do Europy, trafił do Francji, m.in. do Paryża, był robotnikiem, pilnie obserwował inne życie i ciągle się uczył, przyswajał zdobycze kulturalne i cywilizacyjne Europy i burżuazyjno-kapitalistycznego Zachodu, jakże odmiennego od Chin. Później trafił do Niemiec i Związku Radzieckiego, gdzie trafił do szkół Międzynarodówki Komunistycznej. Uczył się nie tylko zawodu, także podstaw marksizmu i ruchu robotniczego. Wcześnie uznał za błąd chińskie myślenie o wyższości chińskiej cywilizacji, która obnażyła wielkie słabości w konfrontacji z gospodarką i kulturą europejską. Po powrocie do kraju stał się jednym z młodszych przywódców Komunistycznej Partii Chin i przez wiele lat pełnił odpowiedzialne funkcje, m.in. sekretarza generalnego KC KPCh, także ważne funkcje wojskowe i w aparacie państwowym Przez wiele lat był „prawą ręką” Mao Zedonga, którego pod koniec życia określił jako „dogmatyka”, za co m.in. został zesłany na głuchą wieś w celach „reedukacji”. W latach 70-tych powrócił do kierownictwa KPCh, a po śmierci Mao we wrześniu 1976 r. stanął na czele nowego kierownictwa KPCh. Wielką zasługą Denga było wyprowadzenie KPCh z głębokiego kryzysu ideowego i politycznego po śmierci Mao Zedonga. Potrafił na nowo sformułować nową linię partii, poprowadzić ja w kierunku antydogmatycznym, szczególnie ważne były reformy gospodarcze, nie obawiał się szerokiego otwarcia Chin na świat i uruchamiając mechanizmy rynkowe. Po nowemu określił istotę socjalizmu w Chinach oraz relacje z państwami socjalistycznymi i kapitalistycznymi. Odszedł od wcześniej obowiązującego poglądu Mao Zedonga,że „socjalizm w Chinach jest w zasięgu ręki” i może być szybko osiągnięty. Podkreślał, że w następstwie wielowiekowego opóźnienia gospodarczego i technologicznego Chiny będą potrzebowały ciężkiej pracy wielu pokoleń, by nadrobić te opóźnienia i dalszych pokoleń, by wdrożyć szczytne wartości socjalizmu w Chinach. Teoria Denga jako program Partii stała się wytyczną już od 1975 r., była rozwijana w 1992 r. a na XV zjeździe KPCh w 1997 r. została oficjalnie uznana jako wiodąca ideologia partii wraz z marksizmem-leninizmem i Myślą Mao Zedonga (s. 173).

59. Podstawowy system gospodarczy socjalizmu

Podstawą socjalistycznej gospodarki rynkowej w Chinach, określanej też jako „system socjalistyczny o chińskich cechach” (s. 174) jest utrzymywanie sektora własności socjalistycznej jako głównego filara gospodarki i występowanie różnych form własności obok siebie. Sektor ten obejmuje kluczowe gałęzie gospodarcze, przemysłowe, komunikację, zasoby wodne, ziemię, bogactwa naturalne i inne. Główną zasadą podziału jest zasada „każdemu według pracy”. W szkolnictwie preferowane są wartości patriotyczne i socjalistyczne, podobnie w armii, policji i środkach masowej informacji. Podstawową zasadą systemu politycznego jest kierownicza rola KPCh. XV zjazd KPCh w 2002 r. przyjął uchwałę o dwóch „niezmiennych zobowiązaniach, mianowicie 1. rozwój gospodarki opartej na własności publicznej i 2. jednoczesne wspieranie własności prywatnej”. Uznano, że system ten jest ważnym filarem budowania socjalizmu z chińskimi cechami a nawet jest fundamentem socjalistycznej gospodarki rynkowej” (s. 174). Gospodarka prywatna w Chinach rozwija się bardzo szybko i odgrywa ważną rolę w stabilizacji wzrostu, powstawania nowych firm, zwiększania liczby zatrudnionych i polepszania standardów życia. Gospodarka prywatna obejmuje gospodarkę indywidualną, prywatną sensu stricto,, ale także prywatny sektor gospodarki mieszanej własności (krajowej i zagranicznej). Stale rosną ich udziały w gospodarce krajowej. Sektor publiczny i prywatny mają wzajemnie się uzupełniać, ale one się uzależniają, choć nie powinny wykluczać się wzajemnie. Jest to wyrazem rynkowej rywalizacji a nawet walki, która może mieć następstwa polityczne, biorąc pod uwagę rolę sektora zagranicznego i szybką polaryzację własności w rękach nadzwyczaj bogatej nowej oligarchicznej burżuazji krajowej i zagranicznej. Obecnie sektor prywatny w Chinach obejmuje ok. 60- 70% wytwarzania PKB a społeczny ok. 30-40%, przy czym ten drugi cechuje tendencja spadkowa, co budzi silną krytykę zwolenników gospodarki uspołecznionej.

60. Duch walki z powodziami

W 1998 r. Chiny nawiedzone zostały przez ulewne deszcze w dorzeczu rzeki Jangcykiang. 223 mln ludzi dotkniętych zostało skutkami powodzi, Powodzie i inne klęski żywiołowe nie są czymś wyjątkowym w historii Chin. Od tysiącleci mobilizowały lokalne wspólnoty i w dalszym ciągu umacniają ducha kolektywizmu na szczeblach chińskich gmin, powiatów i prowincji. Jednocześnie rząd centralny i Komunistyczna Partia Chin rozwinęły wielkie formy pomocy. W trakcie walki z powodzią zrodził się wśród obywateli wielki duch niesienia pomocy, jedności, patriotyzmu i socjalizmu, które dodatkowo umocniły naród chiński i lokalne wspólnoty.

61. XVI Zjazd KPCh

Odbył się w Pekinie w listopadzie 2002 r. Zjazd podsumował dotychczasowe kierunki rozwoju gospodarczego i społecznego, przede wszystkim w „budowaniu dobrobytu społeczeństwa w sposób wszechstronny” oraz „skupienie się w budowaniu umiarkowanie prosperującego społeczeństwa”, z czego skorzystało ponad 1 mld ludzi. W realizacji tych zamierzeń ważną rolę społeczno-polityczną ogrywała teoria „trzech reprezentacji”, co oznaczało wszechstronny rozwój gospodarczy, socjalny i kulturalny Chin. Nowym sekretarzem generalnym wybrano Hu Jintao, znacznie młodszego przedstawiciela nowej generacji przywódców chińskich. Hu Jintao przez wiele lat był przewodniczącym Związku Młodzieży Komunistycznej.

62. Ważna myśl „trzech reprezentacji”

Komunistyczna Partia Chin w przededniu nowego tysiąclecia stała się najsilniejszym ogniwem międzynarodowego ruchu komunistycznego. Było to następstwem opanowania kryzysu w partii i jej konsolidacji w oparciu o teorię Deng Xiaopinga jak i uznanie na arenie międzynarodowej po upadku KPZR i Związku Radzieckiego. Coraz większe uznanie zdobywały ludowe Chiny i budowa socjalizmu z chińską specyfiką, którego założenia sformułowało kierownictwo KPCh pod kierunkiem Jiang Zemina. Była ona znana jako teoria „trzech reprezentacji”: 1. W gospodarce konsekwentny rozwój nowoczesnych sił wytwórczych, 2. W kulturze rozwój chińskiej kultury i jej szerokie otwarcie na świat, 3. Dynamiczny rozwój Chin musi uwzględniać podstawowe interesy narodu chińskiego i pokoju na świecie. Teoria „trzech reprezentacji” była odpowiedzią ideologiczną nowego kierownictwa KPCh pod kierunkiem Jiang Zemina, jak w obliczu nowego tysiąclecia budować i rozwijać nowoczesny socjalizm w połączeniu z wielkimi tradycjami chińskiej kultury i ciągle żywego i aktualnego dla większości społeczeństwa konfucjanizmu.

63. Budowanie harmonijnego społeczeństwa socjalistycznego

Kategoria harmonia społeczna jest od wieków wiodącą wartością i zasadą społeczeństwa chińskiego, sformułowaną w ciągu wielu tysięcy lat rozwoju Chin. Szczególnie ważne miejsce zajmuje ona w kanonie konfucjanizmu. Jej podstawą życiową i filozoficzną jest kolektywizm i dobro wspólne społeczności rozumiane w kategoriach wspólnoty wiejskiej, lokalnej, prowincjonalnej i państwowej. Harmonia społeczna łatwo dała się wpisać w ideologię chińskiego socjalizmu, szczególnie po śmierci Mao Zedonga, wyciszając jednocześnie zasadę walki klasowej. Deng Xiaoping i kolejne kierownictwa KPCh uznały, że po upadku ZSRR i w sytuacji czasowej przewagi kapitalizmu i imperializmu USA powstała historyczna konieczność szerokiego otwarcia się Chin na świat i aktywizacji rynku, niezbędne jest docenienie i podkreślenie tego co łączy naród chiński, m.in. zasadę harmonii społecznej. Od 2006 r. KPCh uznała program budowy harmonijnego społeczeństwa socjalistycznego i zakreśliła etapy tworzenia takiego społeczeństwa do 2020 r. (a następnie do 2035 i 2049/50 r.), którego cechy określono jako „średnio zamożne społeczeństwo”, które będzie „zamożne, silne, demokratyczne, rozwinięte kulturowo i harmonijne”. Podstawowymi cechami tego społeczeństwa są demokracja, rządy prawa, uczciwość, sprawiedliwość, prawość, przyjaźń, witalność, stabilność, porządek oraz harmonijne współistnienie człowieka i natury (s.183).

64. Duch załogowego lotu w kosmos

We wrześniu 1992 r. Chińska Republika Ludowa wszczęła program eksploracji kosmosu. Pierwszy statek kosmiczny o nazwie „Shenzhou” został pomyślnie zrealizowany w listopadzie 1999 r., następne w 2001 i w 2002 r.. W październiku 2003 r. astronauta Yang Liwei odbył pierwszy lot w kosmos na statku Shenzhen V, powtórzony przez parę Fei Junlong i Nie Haisheng, którzy w październiku 2005 r. polecieli w kosmos na pokładzie Shenzhou VI. Eksploracja kosmosu przez ChRL dowodzi olbrzymiego postępu w rozwoju chińskiej technologii lotów kosmicznych i stała się kolejnym dowodem, że ChRL jest wielkim mocarstwem nie tylko z tytułu przynależności do stałego składu Rady Bezpieczeństwa ONZ. Jednocześnie ChRL nieustannie podkreśla postęp w eksploracji kosmosu wyłącznie w celach pokojowych.

65. XVII Zjazd KPCh

XVII zjazd KPCh odbył się w Pekinie w październiku 2007 r. Zjazd umocnił nowe kierownictwo KPCh pod kierunkiem sekretarza generalnego Hu Jintao i potwierdził dalszą budowę średnio zamożnego społeczeństwa, co oznacza „podążaniem chińską drogą do socjalizmu” (s.187). Hu Jintao podkreślił, że KPCh kieruje się naukową teorią rozwoju socjalizmu. Zjazd potwierdził, że Chiny niezmiennie znajdują się na wstępnym etapie socjalizmu”, którego podstawowym celem jest „zbudowanie średnio zamożnego społeczeństwa socjalistycznego” (s. 187).

66. Koncepcja naukowego rozwoju

Koncepcja naukowego rozwoju jest kategorią XVII zjazdu KPCh, opracowana przez ówczesnego sekretarza generalnego Hu Jintao. Oznaczała ona silniejsze powiązanie chińskiej drogi do socjalizmu, nakreślonej wstępnie przez Deng Xiaopinga i jego następców, z teorią naukowego socjalizmu, co znalazło wyraz w formule, że KPCh buduje socjalizm w oparciu o teorię marksizmu-leninizmu, myśli Mao Zedonga i „trzech reprezentacji” (Jiang Zemina). Nowością było podkreślenie skoordynowanego i zrównoważonego rozwoju Chin, przypomniano aktualność zasady „poszukiwania prawdy w faktach” i odpowiadała na pytanie, czym jest socjalizm w nowej epoce, jak należy go budować i jaka będzie przyszłość partii i „chińskiego socjalizmu”. Teoria naukowego rozwoju Hu Jintao była ważnym etapem krystalizowania się teorii budownictwa socjalistycznego w chińskich warunkach i stanowiła istotny wkład w dzieło rozwoju naukowego socjalizmu nie tylko w Chińskiej Republice Ludowej na początku XXI stulecia.

67. System samorządności na poziomie społeczności

Chodzi o samorządność na poziomie lokalnym, która od wieków była podstawowym elementem organizowania się i budowania samopomocy poczynając od wspólnoty wiejskiej i innych lokalnych wspólnot. Mao Zedong i jego towarzysze wykorzystali kategorię wspólnoty lokalnej i jej samorządności w początkowych tzw. „bazach radzieckich” czyli wyzwolonych przez partyzantów terenach. Po wyzwoleniu od 1945 r. rozszerzano ją a od 1949 r. sprawdzone w praktyce instytucje samorządności lokalnej włączone zostały do struktury państwowej Chińskiej Republiki Ludowej. Jednocześnie ChRL wzorując się na praktyce głównie Kraju Rad wprowadziła swój system przedstawicielstw (kongresów) ludowych od wiejskich, powiatowych, prowincjonalnych do Ogółnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych jak reprezentacji polityczno-państwowych. Organizacje samorządowe nawiązują do starych tradycji organizacyjnych, samopomocowych i samorządowych wspólnot wiejskich, gminnych, lokalnych itd., które m.in. okazały się bardzo użyteczne dla przeprowadzenia reformy rolnej i szybkiego zaakceptowania kolektywizacji rolnictwa w Chinach. W oparciu o doświadczenia wiejskie pewne elementy samorządności lokalnej kształtowały się w miastach, obejmują wspólnoty miejskie, dzielnicowe, osiedlowe, domowe, uliczne itp. Nowy etap rozwoju samorządności wiejskiej nastąpił po 1982 r., kiedy wdrożono system odpowiedzialności gospodarstw rodzinnych, regulujący stosunki produkcyjne i społeczne w oparciu o odpowiedzialność gospodarstw rodzinnych i system kontraktowy. Przyczyniło się to do rozwoju nowych form samorządności w zakresie wymiany, handlu, bankowości, spółdzielczości, samopomocy, ubezpieczeń. W 2007 r. na XVII zjeździe KPCh system samorządności na poziomie społeczności uznano za podstawowy element chińskiego systemu politycznego (s.192-193).

68. Letnie Igrzyska Olimpijskie w Pekinie

XXIX letnie Igrzyska Olimpijskie odbyły się w sierpniu 2008 r. w Pekinie. Były one wielkim wydarzeniem sportowym nie tylko w Chinach, także na całym świecie. Były także wyrazem dużego uznania międzynarodowej społeczności sportowej dla sukcesów Chin nie tylko na niwie sportu i rozwoju kultury fizycznej. Odbywały się pod hasłem „Jeden świat, jedno marzenie”. W Olimpiadzie wzięło udział ponad 10 tys. zawodników z 204 krajów i regionów świata. Na podkreślenie zasługiwało wzorowe zorganizowanie Olimpiady i dokumentowało wielkie zdolności i możliwości Chińczyków w dziele rozwoju nie tylko sportu, także ludzkiej cywilizacji. Chińska reprezentacja zdobyła 30 złotych medali, 21 srebrnych i 28 brązowych i zdobyła 1. miejsce w medalowym rankingu.

69. XVIII Zjazd KPCh

XVIII zjazd KPCh odbył się w Pekinie w listopadzie 2012 r.. Podsumował dotychczasowe wysiłki i osiągnięcia Chin w budowaniu socjalizmu z chińską charakterystyką w oparciu o teorię naukowego rozwoju i wytyczył dalszą drogę w realizacji i zakończenia budowy umiarkowanie zamożnego społeczeństwa pod każdym względem oraz dalszego pogłębiania reform i otwarcia Chin. Zjazd z satysfakcją skonstatował, że Komunistyczna Partia Chin cieszy się wielkim autorytetem w kraju i na świecie, o czym m.in. świadczy wzrost jej szeregów z 8,7 mln do 82 mln, głównie spośród młodego pokolenia. Nastąpiły zmiany organizacyjne i osobowe w kierownictwie. Zgodnie z zasadą 2-kadencyjności z funkcji sekretarza generalnego ustąpił Hu Jintao a na jego miejsce wybrano Xi Jinpinga, znacznie młodszego i wybijającego się działacza centralnego, który pełni tę funkcję do czasów obecnych. XVIII zjazd KPC odbywał się w czasie, gdy Chiny weszły w decydujący okres kończenia budowy umiarkowanie zamożnego społeczeństwa we wszystkich dziedzinach, jednocześnie zjazd zapoczątkował nowy etap budowy socjalizmu w znacznie trudniejszej sytuacji międzynarodowej (s. 200).

70. Nowe koncepcje, idee i strategia w rządzeniu Chinami

XVIII zjazd KPCh w 2012 r. okazał się na swój sposób granicznym wydarzeniem w historii nie tylko partii komunistycznej, także współczesnych Chin. Nowy młody przywódca Xi Jinping urodził się w Pekinie w 1953 r. Jego ojciec był bliskim współpracownikiem Mao Zedonga, pełnił ważne funkcje partyjne i rządowe, był m.in. wicepremierem rządu ChRL. W okresie „rewolucji kulturalnej” poróżnił się z Mao Zedongiem i w 1962 r. zesłany został na „reedukację” na głęboką wieś, co dotknęło całą rodzinę. Młody Xi doświadczał losów wygnania ojca i nabierał szacunku do maoistowskiej KPCh i socjalistycznego państwa. Na wygnaniu poznał warunki i trudy ludzi pracy na roli i jak później mówił, czerpał z tego doświadczenia siły witalne w dążeniu do socjalizmu z chińską specyfiką. Wstąpił do Związku Młodzieży Komunistycznej, nie od razu przyjęto go do KPCh. Był skromnym i aktywnym działacze młodzieżowym i partyjnym. Od działacza partyjnego w gminie, powiecie, a później w prowincjach. Z czasem ukończył prestiżowy Uniwersytet Techniczny w Pekinie i zdobył tytuł inżyniera chemii. Przeszedł całą karierę partyjną, pełnił także ważne funkcje państwowe, był m.in. gubernatorem prowincji. szybko trafił do aparatu KC i jej Biura Politycznego. XVIII zjazd wybrał go w wieku 59 lat na sekretarza generalnego KC KPCh. Xi Jinping jest przywódcą na miarę wielkich wyzwań, przed którymi stoją Chiny, Azja i współczesny świat. Potwierdziły to kolejne zjazdy KPCh w 2017 i 2022 r. Był współautorem strategicznych planów rozwoju Chin do 2021 r. (na 1. stulecie) i do 2049 r. (na 2. stulecie). Szczegółowe założenia tego pierwszego plan zakładały zakończenie budowy umiarkowanego zamożnego społeczeństwa we wszystkich dziedzinach a także rozpoczęcie wielkiego planu odrodzenia narodu chińskiego do 2049 r. W tych latach ChRL zasadniczo poprawiła poziom życia ponad 800 mln obywateli, wyprowadzając ich z głębokiej nędzy, jednocześnie ponad 400 mln osiągnęło średnie dochody. Znacząco wzrosła pozycja Chińskiej Republiki Ludowej na arenie międzynarodowej, w ONZ. BRICS, ASEAN, a za sprawą nowych szlaków jedwabnych w krajach rozwijających się. Perspektywa Jubileuszu 2. Stulecia do 2049/50 r. zakłada realizację ambitnych planów rozwojowych obejmujących sześć 5-latek, przy czym okres ten podzielony jest na 2 etapy do 2035 i 2049 r., które jakościowo zmienią potencjał gospodarczy Chin, ich modernizację, odpowiadającą wymogom społeczeństwa wiedzy, nowoczesnej komunikacji, zastosowania i wykorzystania sztucznej inteligencji. W konsekwencji przewiduje się zbudowanie w Chinach przodującego pod względem ilościowym i jakościowym systemu gospodarczego i społecznego, który będzie przodujący w świeci nie tylko pod względem wysokości PKB, ale także w przeliczeniu per capita. Jednocześnie pomyślnie będą realizowane cele społeczne wynikające z aksjologii marksistowskiej i założeń naukowego socjalizmu. Będzie to także wielkie odrodzenie narodu chińskiego. Biorąc pod uwagę wybitne zasługi Xi Jinpinga w kierowaniu partią i państwem, a także złożoną sytuację międzynarodową XIX zjazd KPCh wybrał go na 3. kadencję a XX zjazd na kadencję 2023-2027, odstępując od zasady dwu kadencji. Jednocześnie XIX zjazd uznał Myśl Xi Jinpinga za fundament teoretyczny ideologii KPCh i co znalazło wyraz w Statucie KPCh i Konstytucji ChRL. Tak ogólnie zarysowana perspektywa Chin i świata do 2050 r. jest zapewne przedmiotem dużej troski świata kapitalistycznego, szczególnie USA. Można sądzić, że imperializm nie pogodzi się z przegraną i będzie poszukiwał wszelkich środków służących zahamowaniu i realizacji tych planów, a nawet będzie uciekł się do nowej wojny, o czym nie tak dawno mówił gen. Ben Hodges.

71. Ścieżka socjalizmu o chińskiej specyfice

KPCh pod przewodnictwem Xi Jinpinga nakreśliła konkretny plan budowy socjalizmu w chińskich warunkach. Zawiera on następujące kierunki i cele społeczne: 1. Rozwój gospodarczy, 2. Cztery podstawowe modernizacje, 3. Polityka reform i otwarcia, 4. Rozwój nowej produktywności społecznej, 5. Socjalistyczna gospodarka rynkowa, 6. Demokracja socjalistyczna, 7. Rozwój socjalistycznej kultury, 8. Harmonijne socjalistyczne społeczeństwo, 9. Ochrona środowiska naturalnego. Przyczynią się one do wszechstronnego rozwoju ludności, osiągnięcia dobrobytu i przebudowy Chin w nowoczesne państwo, które będzie „zamożne,silne, demokratyczne,kulturowo rozwinięte i harmonijne” (s. 204). Droga do tego celu prowadzić będzie m.in. przez niezależną innowację, nowe formy industrializacji i modernizacji rolnictwa, postęp polityczny, postęp kulturalny, działania antykorupcyjne, pokojowy rozwój. Zakreślenie i wybór ścieżki socjalizmu o chińskiej specyfice jest podstawą osiągnięcia sukcesu w budowie socjalizmu w Chinach i jednocześnie jego rozwoju i perspektyw w świecie (s. 205).

72. Teoretyczny system socjalizmu o chińskiej specyfice (czyli sinizacja marksizmu)

KPCh pod kierunkiem Xi Jinpinga zwraca większą uwagę na kwestie ideologii marksistowskiej, socjalistycznych wartości i zasad, ich miejsca i roli w socjalistycznej gospodarce rynkowej. Problem jest ważny nie tylko teoretycznie także praktycznie, gdyż w Chinach rozszerza się i pogłębia rozwarstwienie społeczno-majątkowe, a nawet klasowe, o czym świadczy odrodzenie wpływowej nie tylko ekonomicznie burżuazji narodowej, a także tzw. klasy średniej. W związku z tym KPCh prowadzi intensywne studia nad dalszą sinizacją marksizmu, dostosowania go do warunków chińskich, wyjaśnienia co wspólne i co różniące nie tylko w teorii naukowego socjalizmu, ale także w międzynarodowym ruchu komunistycznym Aktualnie badania te skupiają się na trzech kierunkach: 1. Natura socjalizmu i i sposób jego tworzenia, 2. Natura partii i sposób jej budowania, 3. Forma rozwoju i sposób jego osiągania. Teoretyczny system socjalizmu o chińskiej specyfice to poglądy naukowe oparte na teorii Deng Xiaopinga, zasadzie „trzech reprezentacji” oraz na koncepcji naukowego rozwoju, które oddziedziczyły i rozwinęły marksizm-leninizm i Myśl Mao Zedonga, co znalazło wyraz w dostosowaniu marksizmu do warunków chińskich, czyli sinizacji marksizmu. Ważną rolę w procesie sinizacji marksizmu ma KPCh oraz kierowane przez nią instytucje partyjne i naukowe, także edukacyjne,które w skali państwowej prowadzą studia i badania naukowe mające na celu przyswojenie światowego wielkiego dorobku teoretycznego marksizmu dla społeczeństwa chińskiego i jednocześnie jego zaszczepienia na dorobku naukowym i kulturze chińskiej. Teoretyczny system socjalizmu o chińskiej specyfice jest wspólną ideologiczną podstawą jednolitej walki toczonej przez naród chiński, ażeby urzeczywistnić i w dalszym ciągu twórczo rozwijać marksizm i jednocześnie budować w Chinach socjalizm o chińskiej specyfice. Teoria i praktyka „chińskiego socjalizmu” jest pilnie studiowana i analizowana w międzynarodowym ruchu robotniczym i komunistycznym.

73. System socjalistyczny o chińskiej specyfice

System ten kształtował się w ciągu ponad 100-letniej walki Komunistycznej Partii Chin o obalenie pozostałości dawnego zmurszałego feudalnego cesarstwa, dyktatury burżuazyjnej Kuomintangu, okupacji japońskiej i dominacji neokolonialnej mocarstw kapitalistycznych, w szczególności USA. Jego początki kształtowały się w latach 30-tych XX w., kiedy KPCh w rezultacie rewolucyjnej walki organizowała rewolucyjne bazy radzieckie, tworząc zalążki przyszłej ludowej i socjalistycznej państwowości. 1. X. 1949 r. powstała Chińska Republika Ludowa, która oznaczała zwycięstwo demokracji ludowej i budowy podstaw socjalizmu. W systemie socjalistycznym główne miejsce zajmuje państwo, które jest głównym instrumentem władzy suwerena, czyli ludu pracującego miast i wsi, kierowanego przez Komunistyczna Partię Chin. System politycznej organizacji Chin obejmuje sferę ekonomiczną, społeczną, polityczno-państwową, kulturalną i edukacyjną, a jego głównymi zasadami są: 1. Kierownicza rola KPCh, 2. System politycznej współpracy KPCh z innymi partiami i konsultacji politycznej, 3. Regionalne i lokalne autonomie etniczne, 4. Samorządność na poziomie społeczności, 5.System prawa o chińskich cechach, 6; Wielosektorowy system gospodarczy, którego podstawą jest własność publiczna, a główną zasadą podziału jest zasada „każdemu według pracy”.

74. Ogólna konfiguracja budowania chińskiego socjalizmu

Obejmuje ona rozwój polityki, gospodarki, kultury, społeczeństwa i środowiska, co stanowi strategiczne wdrożenie idei socjalizmu o chińskich cechach i odzwierciedla wszechstronność przekształceń socjalistycznych we wszystkich sferach życia społecznego. Droga do tych przemian rozpoczęła się wraz z powstaniu ChRL w 1949 r. a jakościowo nowy charakter tych zmian nastąpił po XII zjeździe KPCh w 1982 r. i uzupełniony w 1986 r. Znalazły one wyraz w gospodarce, polityce, kulturze, sferze socjalnej. Najbardziej znaczące zmiany nastąpiły na XVIII zjeździe KPCh w 2012 r. kiedy systemowo wdrożono także kwestie ochrony środowiska naturalnego. Ogólna konfiguracja budowy socjalizmu w Chinach zmierza do przekształcenia Chin w nowoczesne, dostatnie, silne, demokratyczne, rozwinięte kulturowo i harmonijne społeczeństwo socjalistyczne (s. 214).

75. Cele dwóch stuleci

Cele te, o czym już wspomniano, zakreślone zostały na XVIII zjeździe KPCh w 2012 r. Pierwsze było świętowane w 2021 r. na stulecie powstania Komunistycznej Partii Chin. Drugie ma się odbyć w 2049 r., kiedy Chińska Republika Ludowa obchodzić będzie jubileusz 100-lecia powstania. Jednocześnie KPCh traktuje te cele jako okazje do przypomnienia gorzkiej historii Chin od wojny opiumowej w 1840 r., kiedy naród chiński stanął w obliczu niebezpieczeństwa utraty niepodległości, powstań „tajpingów” i „bokserów” a później walki z zaborcami japońskimi i rewolucyjnej walki o władzę dla ludu, co uwieńczone zostało sukcesem w 1949 r. Oba wielkie jubileusze zmierzają do dalszej konsolidacji narodu chińskiego w obliczu nowych wielkich zadań budownictwa socjalistycznego w Chinach. Jednocześnie Komunistyczna Partia Chin podkreśla swoje związki z wielkimi aktami chińskiego patriotyzmu we wcześniejszych epokach. KPCh jako partia chińskiej klasy robotniczej i ludu pracującego oraz kierownicza siła socjalistycznego państwa jest negacją poprzedniego feudalnego cesarstwa i burżuazyjnej republiki Kuomintangu, które zostały w 1949 r. ostatecznie obalone, ale jednocześnie KPCh czuje się kontynuatorem interesów i walki ludu chińskiego, także w jego wcześniejszych epokach historycznych.

76. Chiński sen

Jest to dawna kategoria konfucjańska o wielkim odrodzeniu narodu chińskiego. „Chiński sen” odradzał się w czasach głębokiego załamania narodowego i pobudzał nowe siły do dalszego rozwoju i walki. Był i jest duchowym sztandarem, pod którym wszyscy Chińczycy mogą się zjednoczyć w walce o lepszą przyszłość. Kategorię tę wykorzystał nowy przywódca Xi Jinping w 2012 r. w dążeniu Chin do narodowego dobrobytu, odrodzenia narodowego i nowej jakości życia, które realizowane są przez KPCh i ChRL w ramach planów „dwóch stuleci”. Idee chińskiego snu integrują interesy, oczekiwania, wizje i tęsknoty całego narodu oraz wszystkich jego obywateli. Jest to marzenie o całym kraju, o całym narodzie i każdej jednostce. „Chiński sen” jest wielkim programem jedności narodu wobec licznych niebezpieczeństw zewnętrznych, służy w nowej epoce jako wytyczna do dalszego harmonijnego rozwoju Chin pod kierunkiem Komunistycznej Partii Chin (s. 218).

77. Osiem zasad przywództwa KPCh

Osiem zasad przywództwa KPCh sformułowane zostały przez X Jinpinga w grudniu 2012 r. jako wyraz nowego, bardziej demokratycznego kierowania partią i życiem politycznym Chin. 1.Poprawa warsztatu i badań jako podstawy naukowego podejmowania decyzji, 2. Ograniczenie niepotrzebnych konferencji, 3. Ograniczenie zbędnych prezentacji i celebrowania podczas zebrań i spotkań oficjalnych, 4. Standaryzacja wizyt wyjazdowych, 5. Poprawa pracy strażników, 6. udoskonalenie reportaży, 7. Ścisła kontrola nad opracowaniami do publikacji, 8. Wprowadzenie w życie staranności i oszczędności. Reforma zarządzania w partii i państwie miała na celu przybliżenie władzy do ludu i obywateli, zerwanie z licznymi nadal pokutującymi zwyczajami z dawnych epok, takimi jak formalizm, biurokracja, hedonizm, luksus, także pleniąca się masowa korupcja. Na ich miejsce nowe kierownictwo partii stawiało skromność, prostotę, oszczędność i skuteczność działania (s. 221).

78. Strategia czterech kompleksowych działań

Kolejna reformy stylu kierowania partią i państwem, podjęte przez Xi Jinpinga. Reformie zarządzania państwem towarzyszyła stała troska o jak najszybsze zakończenie wielkiego planu budowy średnio zamożnego społeczeństwa i likwidacji jeszcze nadal istniejącej biedy w nadal zaniedbanych prowincjach. W związku z tym kompleksowe ukończenie budowy średnio zamożnego społeczeństwa uznane zostało za priorytetowe zadanie tego okresu, jednocześnie towarzyszyły mu dalsze kompleksowe reformy, w tym sprawowanie zarządzania i umocnienie dyscypliny partyjnej jako podstawy budowy socjalizmu o chińskiej specyfice.

79. Kompleksowe ukończenie budowy średnio zamożnego społeczeństwa

Kategoria średnio zamożne społeczeństwo wyraża żywotne cele i cechy narodu chińskiego realizowane po XVIII zjeździe KPCh w 2012 r. Jego celem było przyspieszenie i intensyfikacja rozwoju gospodarczego Chin i podniesienie standardów socjalnych narodu, szczególnie ludzi pracy. Priorytetem było wyciągnięcie z ekstremalnej nędzy milionów Chińczyków, żyjących w historycznie zaniedbanych prowincjach. Postęp realizowano poprzez nowe inwestycje przemysłowe, komunikacyjne, aktywizację rolnictwa a także masowe przesiedlenia ludności na bardziej dogodne tereny. Nie zawsze odbywało się to na zasadach dobrowolności. Ludzie szczególnie starsi niechętnie opuszczali swe rodzinne strony. Dotyczyło to także milionowych przesiedleń w sytuacji budowy wielkich zbiorników wodnych, regulacji rzek i innych wielkich inwestycji. Nie były to łatwe zadania, ale przyspieszyły realizację niektórych chińskich marzeń, „wielkiego snu” m.in. likwidacji chronicznej nędzy. Plany te zakończono pod koniec jubileuszu 1. stulecia, kiedy ogłoszono o wyciągnięciu z nędzy 800 mln ludzi a 400 mln osiągnęło średnie dochody. Partia zobowiązała się, że do 2021 r. zakończy się budowa średnio zamożnego społeczeństwa we wszystkich aspektach. Jednocześnie KPCh podała, że do tego czasu nastąpi podwojenie PKB (w porównaniu z 2010 r.) .

80. Kompleksowe pogłębianie reform

Dotychczasowe wielkie sukcesy gospodarcze i socjalne Chińskiej Republiki Ludowej są efektem całego ponad 70-letniego okresu ChRL, ale uległy one przyspieszeniu w wyniku reform podjętych przez Deng Xiaopinga i jego następców. Aktualne kierownictwo KPCh na czele z Xi Jinpingiem kontynuuje je, dostosowując do nowych warunków i wyzwań wewnętrznych i na arenie międzynarodowej. Powstały liczne nowoczesne gałęzie przemysłu, zintensyfikowano produkcję rolną, zmodernizowano stare i powstały nowe usługi, jednocześnie pojawiły się nowe wąskie gardła w zatrudnieniu setek milionów robotników sezonowych w miastach, rozwinięto i zmodernizowano transport drogowy i kolejowy i na masowa skalę rozwinięto transport lotniczy krajowy i zagraniczny. Nowe wielkie możliwości handlu i wymiany zagranicznej otworzyły nowe szlaki jedwabne, które zacieśniają współpracę handlową i gospodarczą szczególnie z krajami rozwijającymi się. Chińskie towary dosłownie zalały cały świat, co pogłębia sprzeczności międzynarodowe. Chińska Republika Ludowa wyrosła na giganta w handlu zagranicznym i jest traktowana przez burżuazyjne ośrodki już nie tylko jako konkurent handlowy, ale coraz silniejszy przeciwnik gospodarczy i polityczno-klasowy. ChRL zdobyła na arenie międzynarodowej duży autorytet ze względu na swą pokojową politykę i wielki rozwój relacji z krajami rozwijającymi się oraz jako budowniczy bardziej sprawiedliwego ustroju w oparciu o kompleksowe reformy gospodarcze i budowę socjalizmu o chińskiej specyfice. Model socjalistycznej gospodarki rynkowej jest z uwagą studiowany i naśladowany przez niektóre kraje Azji południowo-wschodniej, Afryki i Ameryki Łacińskiej i może być przez nie naśladowany, jednocześnie państwa imperialistyczne postrzegają ten szybki rozwój ChRL jako zagrożenie swych kapitalistycznych interesów i stosunków.

81. Wszechstronna promocja zarządzania opartego na prawie

System polityczno-ustrojowy ChRL oparty jest na podstawowej zasadzie, że lud jest suwerenem i tworzą go wszystkie klasy i warstwy ludu pracującego na czele z klasą robotniczą. Pod względem formy państwa ChRL jest demokratyczną dyktaturą ludu, której podstawową ideologią jest marksizm rozwijany na gruncie chińskim przez KPCh, w szczególności Mao Zedonga, Deng Xiaopinga i innych wybitnych przywódców, obecnie Xi Jinpinga. Zarządzanie oparte na prawie jest kategorią, zdobywającą sobie coraz większe znaczenie w praktyce systemu politycznego ChRL, jest postrzegane jako ważny instrument praworządności, zwalczania biurokracji, łapownictwa i wykorzystywania władzy dla nielegalnego bogacenia się. System zarządzania oparty na prawie wymaga respektowania przez urzędników zasad i norm sformułowanych w Konstytucji ChRL i innych normach prawnych, w szczególności mających zastosowanie w konkretnej sprawie. Wymaga także konsekwentnego respektowania praw obywateli i uznanych jako obowiązujących praw i umów międzynarodowych. Obecnie pod kierunkiem przewodniczącego Xi Jinpinga zarządzanie oparte na prawie musi respektować zasadę kierowniczej roli KPCh oraz zasadę władzy ludu. Musi być utrzymany autorytet Konstytucji, jak również innych ustaw a prawa i interesy obywateli, społeczna uczciwość i sprawiedliwość oraz bezpieczeństwo i stabilność kraju muszą być chronione tak, aby zapewnić prawne wsparcie realizacji chińskiego snu oraz celów dwóch stuleci (s. 231).

82. Wszechstronne wzmocnienie dyscypliny partyjnej

Zasada ta jest podstawą i gwarantem porządku społeczno-prawnego, ideologii i polityki KPCh, która jest przewodnia i siłą Chińskiej Republiki Ludowej. KPCh ma ponad 100- letnią

historię i tradycję i wielkie zasługi w obaleniu dawnego anachronicznego ustroju i burżuazyjnego, zwycięstwa rewolucji antyfeudalnej, ludowej, demokratycznej i socjalistycznej. KPCh wprowadziła chiński lud i naród na drogę postępu społecznego i cieszy się na arenie międzynarodowej wielkim autorytetem, respektem i poważaniem. KPCh walczy o socjalizm i jego uniwersalne wartości i zasady, dostosowała je do chińskich warunków cywilizacyjnych i kulturalnych, m.in. wprowadzając w życie kategorię „socjalizm o chińskiej charakterystyce”. Dla realizacji tak wielkich zadań KPCh musi być organizacją wysoce zdyscyplinowaną, żeby sprawiedliwość zatriumfowała nad niesprawiedliwością” (s. 232). Drugą cechą jest wszechstronność działania, co oznacza, że cała partia ma być zaangażowana, organizacje od najniższego szczebla do najwyższego, funkcjonariusze, wszyscy członkowie. KPCh jako siła kierownicza odpowiada za cały kraj i dlatego musi dbać o właściwy dobór kadr, by żaden łajdak i karierowicz nie wkradł się w jej szeregi.

83. Podstawowe wartości socjalistyczne

Komunistyczna Partia Chin jest organizacją społeczną liczącą ok. 100 mln towarzyszy. Przewodziła ona od ponad 100 lat ludziom pracy w Chinach w walce z kapitalizmem, pozostałościami feudalizmu, neokolonializmem, o demokrację i socjalizm. U podstaw jej aksjologii znalazły się wartości i zasady czerpiące z marksizmu-leninizmu, myśli Mao Zedonga, uzupełnionych przez teorię Deng Xiaopinga i kolejnych przywódców chińskich, w tym także niektórych postępowych wartości i idei czerpiących z konfucjanizmu. Komunistyczna Partia Chin to przodująca kadra chińskiej klasy robotniczej, pracującego chłopstwa, zdolnej i ambitnej młodzieży i wartościowych przedstawicieli innych grup społecznych wielkiego narodu chińskiego. Aby przewodzić innym obywatelom ChRL w realizacji szczytnych i trudnych celów socjalizmu członkowie partii, szczególnie kadry partyjne muszą być przekonanymi komunistami, łączącymi zasady i wartości partyjne z patriotyzmem i internacjonalizmem. Podstawowymi wartościami i zasadami, które promuje w szczególności obecne kierownictwo KPCh są: dobrobyt narodu, demokracja, uprzejmość, harmonia, stanie na straży wolności, równości, sprawiedliwości i praworządności a także patriotyzm, zaangażowanie, prawość i przyjaźń a w stosunkach międzynarodowych pokój. W szczególności ważne są te, które ucieleśniają podstawowe wartości socjalistyczne. Podstawowe wartości socjalistyczne łączą wymogi wobec państwa, społeczeństwa i obywateli, wskazują jak budować państwo i społeczeństwo oraz jakich kształtować obywateli (s. 236).

84. Modernizacja państwowego systemu zarządzania oraz zdolności zarządzania

KPCh i Chińska Republika Ludowa na czele z Xi Jinpingiem od kilkunastu lat modernizuje kraj we wszystkich aspektach, co wynika z wymogów rewolucyjnych zmian w produkcji, technologii, elektronicznej komunikacji i wzajemnym przenikaniu się licznych cywilizacji, kultur itp. Świat stoi w obliczu wielkich sprzeczności klasowych, zagrożenia pokoju i niebezpieczeństwa nowej wojny światowej. Na te wielkie zagrożenia i wyzwania strona chińska odpowiada nowymi reformami i intensywnym rozwojem budownictwa socjalizmu w chińkim stylu. Są to modernizacja państwowego systemu zarządzania oraz zdolności zarządzania. Są to dwie strony wielkiego jednolitego problemu, obejmującego system instytucji oraz wielkie problemy społeczne. Chiny są krajem ludzi nieustannie uczących się, dotyczy to nie tylko dzieci i młodzieży. Wdrażanie nowych technologii także w zarządzaniu wymaga nieustannego kształcenia i podnoszenia kwalifikacji przez kadry kierownicze na wszystkich szczeblach zarządzania krajem. Modernizacja we wszystkich dziedzinach życia Chin jest priorytetem polityki KPCh.

85. Socjalistyczna demokracja konsultatywna

Chińska Republika Ludowa jest wielkim państwem, obejmującym ok.9,5 mln km2 i prawie 1,5 mld obywateli. Poza narodem Han zamieszkuje tam 51 innych narodów, narodowości i grup etnicznych liczących ok. 150 mln ludzi, należących do różnych kręgów kulturowych, językowych i religijnych. Od tysięcy lat głównym podmiotem narodowym spajającym Chiny jest wielki naród chiński Han i jego dominująca kultura, która w czasach feudalnego cesarstwa wyrażała się w dominacji a nawet prześladowaniach innych narodów i kultur. Zasadniczo sytuacja zmieniła się na korzyść po powstaniu w 1949 r. Chińskiej Republiki Ludowej, w której wszystkie narody i grupy etniczne oraz obywatele uzyskały pełnię praw obywatelskich, wynikających z aksjologii socjalizmu i ludowej demokracji. Jednocześnie naczelną zasadą ustrojową w Chinach jest demokratyczny ustrój ludowy, w którym wiodącą rolę pełnią przedstawicielstwa ludowe od szczebla wiejskiego, gminnego, powiatowego, prefekturalnego, prowincjonalnego do Ogólnochińskiego Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych (zwanych obecnie także kongresami ludowymi).Ważną rolę uzupełniającą w tym systemie pełnią komisje kosultatywne, będące chińską formą frontu jedności narodu, skupiające przedstawicieli partii politycznych, związków zawodowych i innych masowych organizacji społecznych, mniejszości narodowych, organizacji lokalnych itp. które pełnią ważną rolę w kształtowaniu woli politycznej chińskiego narodu.

86. Pięć koncepcji rozwoju

W 2015 r. KC KPCh wystąpił z nową inicjatywa zmierzającą do zwiększenia rozwoju kraju, w szczególności zmniejszenia różnic nadal dzielących słabiej rozwinięte prowincje od wchodu i centrum kraju. Znalazło to wyrażenie w kampanii pięciu koncepcji rozwoju: 1. Innowacje na licznych polach, w tym w teorii, instytucjach, technologii i kulturze, 2. Koordynacja, będąca podstawą zrównoważonego i zdrowego rozwoju, w szczególności między miastem a wsią. 3. Zielony rozwój oparty na nowej polityce ekologicznej, ochronie naturalnych zasobów na zasadzie harmonii. 4. Otwartość, która jest kontynuacją dotychczasowej polityki Chin ale w jeszcze szerszej i większej skali. Chiny muszą się jeszcze bardziej otworzyć na gospodarkę światową i odważnie brać udział w jej globalnym zarządzaniu. 5. Dzielenie się jeszcze bardziej podstawowym imperatywem socjalizmu z chińską specyfiką, który zdefiniowany jest w zasadzie rozwoju dla ludu, przez lud i na korzyść ludu, co jest podstawą dążenia do dobrobytu narodu (s. 244).

87. Chińska nowa normalność

Gospodarka światowa po wielkim kryzysie w 2008 r. odnotowała znaczący spadek a nawet regres, co dotknęło także chińską ekonomię, która dotychczas odnotowywała kilkunastuprocentowe raty wzrostu PKB. Gospodarka chińska musiała się przestawić na trudniejsze wyzwania, które określono jako średnie tempo rozwoju. W następstwie chińska ekonomia bardziej zwróciła uwagę na rozwój własnego rynku wewnętrznego, optymalizacji produkcji i lepszego wykorzystania zasobów naturalnych i własnej siły roboczej. Trend ten okazał się względnie długotrwały i umocnił się w następstwie kolejnego kryzysu spowodowanego pandemią corona virusa 2019-2022.

88. Reforma strukturalna podaży

Opracowana została w poł. 2015 r. po obszernej analizie trendów światowej gospodarki i ich wpływu na chińską ekonomię. Charakteryzowały je cztery spadki: 1. Spadek tempa wzrostu gospodarczego, 2. Spadek dochodów z działalności handlowej, 3. Spadek ceny produktów przemysłowych, 4. Spadek wpływów fiskalnych. Odnotowano tylko 1 wzrost, którym był wzrost ryzyka nowych problemów ekonomicznych, przy czym główny trend nie jest okresowy lecz strukturalny. Chińska reforma odpowiedziała na to trójjedyną formułą: „podaż plus struktura plus reforma” (s. 248), przy czym nacisk położono na redukcję nieefektywnej podaży tanich produktów i inne. Podstawowym celem reformy było, jak uwolnić i rozwinąć siły produkcyjne, aby poprawić jakość podaży i sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu materialnemu i kulturalnemu społeczeństwa, co było realizowane w następnych latach.

89. Strategia rozwoju napędzanego innowacjami

Następstwa kryzysowe w gospodarce światowej po wielkim kryzysie 2008 r. zmusiły gospodarkę chińską do poszukiwania nowych mechanizmów i dróg wyjścia z pogłębiającego się zastoju. Znalazło to wyraz w reformie gospodarczej opartej na rozwoju napędzanego innowacjami. Innowacje rozumie się jako główną siłę napędową gospodarki, rozwój napędzany jest stałym przyrostem wiedzy, postępem technicznym i technologicznym oraz nowoczesną siłą roboczą, racjonalnym podziałem pracy. Nowa strategia rozwoju zmierzała nie tylko do przezwyciężenia bieżących trudności kryzysowych. Wychodziła z założenia, że kryzys ma charakter trwały i będzie wpływał negatywnie na nowe napięcia w polityce międzynarodowej, m.in. na nowe ogniska wojny, wywoływane przez imperializm w celu zahamowania kryzysu ekonomicznego. Jednocześnie KPCh zakreśliła bardziej strategiczne cele rozwoju ChRL do 2020 r. jako dążenie do ukończenia budowy średnio zamożnego społeczeństwa a także w dalszej perspektywie do 2035 r. osiągnięcie powszechnego dostatku i do 2049/50 r., kiedy ChRL powinna osiągnąć poziom światowej innowacji naukowej i technicznej.

90. Strategia wspólnego rozwoju regionu Pekin-Tiencin-Hebei

W Chinach decydujące dla rozwoju społeczno-gospodarczego mają cztery wielkie regiony ekonomiczne. Są to region Shanghaju z sąsiednimi prowincjami, region Kantonu-Hongkongu-Makau-Shenzhen, region środkowego Jangcekiang z centrum w Wuhan, a także region stołeczny Pekin-Tiencin-Hebei. Są one głównymi centrami gospodarczymi, naukowo-technologicznymi i są zamieszkałe przez ponad połowę ludności Chin. Wśród nich szczególną pozycję zajmuje okręg stołeczny ze względu na wysokie skoncentrowanie najnowocześniejszych gałęzi przemysłowych, szkół wyższych, instytutów naukowo-badawczych oraz siedzibę centralnych urzędów państwowych, w tym centra polityczno-administracyjne w skali całego kraju, a także z wysoko rozwiniętą gospodarką morską. Strategia rozwoju dla regionu była pierwszym tak kompleksowo opracowanym planem rozwoju, w dalszej kolejności KPCh opracowała plany rozwojowe dla innych regionów Chin.

91. Strefa ekonomiczna rzeki Jangcy

Rzeka Jangcy należy do do najdłuższych rzek nie tylko Chin, także świata. Liczy 5.500 km długości i płynie przez 9 prowincji i 2 miasta wydzielone. Od tysiącleci wokół rzeki wytworzyły się liczne centra osiedleńcze, które z czasem ukształtowały obszerny system społeczny i ekonomiczny i wraz z licznymi dorzeczami tworzą dogodny obszar bytowania ponad pół miliarda ludzi, głównie przemysłu, także rolnictwa i innych działów gospodarki. Obszar Jangcykiang jest ważną częścią Inicjatywy Pasa i Szlaku. W marcu 2010 r. powstał zarys planu rozwoju regionu Jangcykiang, który zmierza do zachowania naturalnego znaczenia „Zagłębia Jangcykiang”, jego piękna i przeciwstawienia się degradacji ekologicznej rzeki i regionu. Zmierza do ochrony zielonego środowiska i zachowania jego zabytków historyczno-kulturalnych. Polityce tej służą takie działania jak integracja i koordynacja zrównoważonego rozwoju. Rzeka i rynek mają swobodnie współdziałać poprzez rozwijanie niskowęglowej gospodarki o zamkniętym obiegu, rozwój w oparciu o naukowe mechanizmy zarządzania i inne. Rzeka Jangcy ma być naturalnym kanałem łączącym Ocean, Szanghaj z centrami gospodarczymi i społecznymi w głębi kraju, także być swoistymi płucami wielkich miast i całego regionu.

92. Nowa ludowa urbanizacja

Przez tysiąclecia Chin były głównie społecznością wiejską, dla którego rolnictwo byó głównym zajęciem i podstawą wyżywienia. Wraz z powstaniem Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 r. rozwijał się przemysł i inne miastotwórcze rodzaje zajęcia, np., koleje, drogownictwo, które przyspieszyły rozwój miast i wzrost urbanizacji, kraj się szybko rozwijał, co znajdowało wyraz nie tylko w modernizacji starych miast, także w powstawaniu nowych. Było to źródłem wielkich przemieszczeń ludności ze wsi do miast, co jednak nie przybrało charakteru chaotycznego i odbywało się pod kontrolą państwa. Szczególnie silny przepływ ludności wiejskiej do miast nastąpił w rezultacie wdrożenia w latach 80-tych ub. w. socjalistycznej gospodarki rynkowej, wielkich inwestycji kapitału zagranicznego i krajowego, które zatrudniały wielomilionowe rzesze robotników sezonowych ze wsi, którzy z czasem nabywali prawa do zamieszkania w miastach, wzrastał stopień urbanizacji. W 1949 r. mieszkańcy miast stanowili ok. 20% ludności, aktualnie 65%, nie licząc silnie zurbanizowanych przedmieść pozostających poza formalnymi granicami administracyjnymi miast, które powiększają stopień urbanizacji do ponad 70%. Pod tym względem Chiny znajdują się powyżej średniej światowej. Urbanizacja, industrializacja, rozwój kolejnictwa, sieci drogowej i autostradowej zwiększyły także mobilność społeczeństwa i powstawanie nowych centrów gospodarczych. Niezbędnym elementem tej polityki było powstanie masowego budownictwa mieszkaniowego, szczególnie dla młodych rodzin nie tylko w miastach także na wsi. Nie oznacza to, że rozwiązano wszystkie problemy, o czym świadczą administracyjne ograniczenia w zakresie osiedlania się w miastach („hukou”). Obecnie polityka urbanizacji zmierza do wyhamowania rozwoju wielkich miast i stworzenia warunków do lepszego życia w mniejszych miastach i osiedlach a nawet na wsi, poprzez szybką komunikację, deglomerację przemysłu i usług . Dużo uwagi poświęca się ochronie środowiska naturalnego, zachowania tradycyjnej kultury chińskiej, uprawianiu sportu, turystyki itp. Wpływa to na dalsze przedłużenie długości zycia Chińczków, porównywaneej z Polską.

93. Środki planowego przeciwdziałania ubóstwu

Jednym z podstawowych celów społecznych ChRL było i jest ograniczeni i likwidacja ubóstwa, które kiedyś było nagminne. Bieda w Chinach miała różne a nawet tragiczne oblicza, na masową skalę występowało ekstremalna nędza i klęski żywiołowe, w szczególności powodzie i nieurodzaje, które pochłaniały miliony ofiar. Wraz z powstaniem ChRL dążono do walki z nędzą i innymi plagami, które po kilkudziesięciu latach doprowadziły do wyeliminowania chronicznej nędzy, jednocześnie ok. połowy zarobkujących osiąga średnie dochody, Kolejne osiągnięcia w walce z ubóstwem przyniosła socjalistyczna gospodarka rynkowa. W 2021 r. ChRL z okazji 100-lecia KPCh z satysfakcja ogłosiła, że w Chinach zlikwidowano skrajne ubóstwo i z biedy wyprowadzono 800 mln obywateli, z tego 400 mln osiąga średnie dochody. Realizacja tego celu wymagała powstania setek milionów miejsc pracy, nowych mieszkań oraz wzrostu wykształcenia ogólnego i zawodowego. Chiny stały się społeczeństwem uczącym się nie tylko na poziomie podstawowym i średnim, także wyższym, o czym świadczy tysiące nowych uniwersytetów i innych szkół wyższych i setki mln studentów i absolwentów z dyplomami szkół średnich i wyższych.

94. Budowa silnej armii

Współczesny świat stoi w obliczu wielkich sprzeczności klasowych i międzynarodowych oraz zagrożeń ze strony kapitalizmu i imperializmu. Państwa imperialistyczne na czele z USA prowadzą zaborczą politykę wobec zależnych narodów w celu utrzymania swego panowania politycznego i gospodarczego oraz wzmożenia ich wyzysku. Po upadku i rozpadzie Związku Radzieckiego w 1991 r. i wspólnoty państw socjalistycznych wzrosło znaczenie i rola Chińskiej Republiki Ludowej jako bastionu postępu społecznego, socjalizmu i pokoju. Jednocześnie wymaga to od Chin zwiększania wydatków na obronę i siły zbrojne, które w 2023 r. wynosiły ok. 260-300 mld dol. Jest to wielka kwota, jednak niewspółmiernie niższa od wydatków budżetowych USA dla Pentagonu (prawie 900 mld dol.). Chińska Armia Luidowo-Wyzwoleńcza kieruje się w polityce obronnej strategią obronną, co obniża jej koszty. ChRL zadeklarowała z trybuny ONZ, że nigdy nie użyje jako pierwsza broni atomowej i że nie chce uczestniczyć z forsowanym przez imperializm wyścigu zbrojeń. Chińska Republika Ludowa jako państwo ludowo-demokratyczne i socjalistyczne umacnia swe siły wyłącznie w celach obronnych. Armia jest zbrojnym ramieniem ludu, polityczne kierownictwo nad armią sprawuje ośrodek cywilny na czele z Przewodniczącym (Prezydentem) ChRL Xi Jinpingiem, który pełni jednocześnie funkcję Sekretarza Generalnego KC KPCh i Przewodniczącego Centralnej Komisji Wojskowej.

95. Budowanie nowego modelu stosunków międzynarodowych opartych na obopólnym zysku

Chińska Republika Ludowa jest wielkim światowy mocarstwem, stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ i co jest nie mniej ważne jest państwem socjalistycznym. Jako taka jest państwem pokojowym i stanowi polityczno-gospodarczą alternatywę ustrojowa dla wyzyskiwanych i uciskanych narodów świata. Z tego powodu jest ona celem nieustannych ataków ze strony państw i ośrodków burżuazyjno-kapitalistycznych i imperialistycznych. W związku z tym polityka międzynarodowa ChRL zmierza do powstania nowego modelu stosunków międzynarodowych opartych na wzajemnych korzyściach i współpracy na zasadach obopólnych korzyści i zysku w płaszczyźnie politycznej, gospodarczej, kultury i bezpieczeństwa, zakłada także w relacjach międzynarodowych takie zasady jak partnerstwo, równość, wzajemne konsultacje, porozumienie w kwestiach bezpieczeństw, a także uczciwość, sprawiedliwość, współuczestnictwo, podział korzyści, otwartość, innowacyjność, wymianę kulturalną, szacunek dla odmiennych wartości, harmonia w różnorodności oraz ekologiczny system zielonego rozwoju, którego efekty zależą od utrzymania pokoju na świecie. Chińska oferta nowego modelu stosunków międzynarodowych jest szansą dla świata w dziele budowy nowego ładu międzynarodowego, opartego na zasadzie wzajemnych korzyści i obopólnym zysku (s. 266).

96. Inicjatywa pasa i szlaku

Inicjatywa pasa i szlaku jest wielką inicjatywą chińską o charakterze gospodarczym, handlowym i drogowym, która uruchomiona została przez nowe kierownictwo chińskie w 2013 r. w celu przełamania blokady politycznej i ekonomiczno-handlowej, którą stosowały czołowe mocarstwa kapitalistyczne i międzynarodowe organizacje handlowe i bankowe w celu niedopuszczenia ChRL do centrów światowej gospodarki. Odpowiedź ChRL nawiązywała do starych szlaków jedwabnych, które łączyły Chiny z europejskimi ośrodkami handlowo-gospodarczymi od starożytności. W konsekwencji Chiny zbudowały liczne połączenia drogowe, kolejowe, morskie i lotnicze, które umożliwiły nie tylko przełamanie blokady, ale także zaktywizować wymianę handlową z wieloma państwami i regionami słabiej zorientowanymi na wymianę z Chinami. Główne szlaki prowadza koleją i autostradami przez Kazachstan, Rosję, Ukrainę i Białoruś i dalej przez Polskę lub kraje skandynawskie do Europy Zachodniej. Inne przez Kazachstan do wybrzeży Morza Kaspijskiego do Rosji i dalej przez Morze Czarne do Rumunii, Bułgarii, Grecji przez Bałkany do Europ Zachodniej. Inne szlaki prowadzą przez Pakistan do Oceanu Indyjskiego, stąd drogą morską do Europy Południowej, jeszcze inne przez Morze Południowo-Chińskie do Cieśniny Malakka do Indochin, Indii ku Afryce. Uruchomiono też nowe szlaki ku Ameryce głównie południowej i Australii. Nowe szlaki jedwabne przyczyniły się do znacznej aktywizacji handlu ChRL i wzmocnienia gospodarki chińskiej, są one ważnym argumentem w polityce otwierania się Chin na świat, jednocześnie znaczenie niektórych z nich zostało znacznie ograniczone z względu na wojnę na Ukrainie oraz wzrost napięcia na Morzu Czerwonym.

97. Kampania edukacyjna linii mas

Kategoria linii mas jest jedną z głównych zasad i wartości KPCh. Od zarania polegała ona na czerpaniu siły partii z mas pracujących, stałej więzi z nimi i obronie ich interesów. KPCh co pewien czas organizowała czystki w partii, mające na celu eliminację z jej szeregów tych, którzy wykorzystywali członkostwo i pozycję w partii dla realizacji własnych interesów. Na XVIII zjeździe partii kierownictwo uznało, że największym zagrożeniem dla partii i państwa jest korupcja, a także formalizm, biurokracja, hedonizm, rozrzutność i wydano im zdecydowaną walkę na wszystkich szczeblach partii i państwa. Walka z korupcją znalazła wyraz w formule zwalczania „tygrysów, lisów i much”, a w więc gradacji przestępczości. Zasada trzymania się „linii mas” jest dla KPCh klasowym probierzem stałej łączności partii z ludem i konieczności szybkiego reagowania na zjawiska odchodzenie od nierespektowania interesów ludu pracującego.

98. Edukacja na temat „sześciu wytycznych w sprawie etycznego postępowania i odpowiedzialnych działań”

Walka z korupcją i innymi szkodliwymi postawami wśród części aparatu partyjnego przez nowe kierownictwo KPCh na czele z Xi Jinpingiem wiązała się także z podwyższeniem standardów organizacyjnych i etycznych kadr partyjnych. Wytyczne KC KPCh z 2015 r. przyjęły zalecenia w sprawie etycznego postępowania i odpowiedzialnych działań kadr partyjnych, m.in. rygoryzm w dbałości o samorozwój i samodyscyplinę, osobistą uczciwość oraz odpowiedzialność w sporządzaniu planów, otwieraniu nowych przedsięwzięć i sprawowaniu władzy.

99. Kampania na rzecz studiowania regulaminu partii i dokumentów partyjnych w celu poprawy standardów postępowania

Nowe kierownictwo KC KPCh na czele z Xi Jinpingiem podjęło dalsze kroki w oczyszczeniu partii z działaczy, którzy nie podnoszą swych kwalifikacji, nie kształcą się i pozostawali na starych pozycjach ideowo-politycznych. Podstawową czynnością kadry partyjnej stało się studiowanie najnowszych dokumentów partyjnych i wytycznych w kwestii budowy socjalizmu z chińską specyfiką tak, aby nowa strategia rozwoju „chińskiego socjalizmu” stała się ich głównym światopoglądem i podstawą pracy wyjaśniającej w całym chińskim społeczeństwie (s. 278).

100. XIII Plan Pięcioletni (i lata do 2023 r.)

Wdrażanie w Chinach „socjalistycznej gospodarki rynkowej” od czasów Deng Xiaoping nie oznaczało w ogóle rezygnacji przez KPCh z planowania gospodarczego, które zmieniło charakter na strategiczne makro planowanie i w taki sposób przygotowano wytyczne XIII Planu Pięcioletniego na lata 2016- 2020 i w dalszej kolejności plan na lata 2021-2025, którego założenia przyjęto na kolejnym XIX zjeździe KPCh w 2017 r. Podstawowe wytyczne tego pierwszego zmierzały do utrzymana średnio wysokiego wzrostu gospodarczego i podwojenia PKB i dochodu per capita, co stało się w 2020 r.. Znacznie zwiększono udział konsumpcji w dochodzie narodowym, podwyższono odsetek ludności zameldowanej w miastach, zmodernizowano rolnictwo, podniesiono stopę życiową i jakość życia nie tylko w miastach, także na wsi. Zlikwidowano ubóstwo ekstremalne jako zjawisko społeczne, wzrosły standardy kulturowe i ochrona środowiska naturalnego, unowocześniono system kierowania państwem. Realizacja XIII Planu, a później XIV Planu 5-cioletniego były znaczącymi osiągnięciami w dalszym rozwoju socjalistycznej gospodarki rynkowej w Chinach i podstawą świętowania sukcesów Pierwszego Stulecia (powstania KPCh – 1921 – 2021). Kolejnym wielkim wydarzeniem w najnowszych dziejach Chińskiej Republiki Ludowej był XX Zjazd KPCh, który odbył się w Pekinie w październiku 2022 r., który nie tylko przyjął nowe wytyczne na nową Pięciolatkę, ale zakreślił plany dalszego rozwoju Chin do 2049/50 r., na tzw. Drugie Stulecie (1949 – 2049), czyli od powstania Chińskiej Republiki Ludowej w 1949 r. Realizacja tego wielkiego przedsięwzięcia obejmuje 6 pięciolatek, z których pierwsze trzy obejmują okres do 2035 r i następne trzy do 2049/50 r. Te ostatnie kwestie nie są jednak przedmiotem narracja recenzowanej książki, gdyż kończy swą analizę na końcu lat 20-tych XXI w.

W zakończeni możemy stwierdzić, ze prezentowana książka jest bardzo wartościowym źródłem do poznania bogatych dziejów Komunistycznej Partii Chin i Chińskiej Republiki Ludowej. Jej wartość polega nie tylko na bogatej faktografii, także na konsekwentnym przybliżeniu warunków i możliwości wdrażania w życie w Chinach szczytnych wartości i zasad naukowego socjalizmu i budowy socjalizmy z chińską charakterystyką.

Zbigniew Wiktor

Wrocław, 16 stycznia 2024 r.