To, co Rewolucja Październikowa osiągnęła w zakresie emancypacji kobiet pracujących w Związku Radzieckim, jest wszystkim dobrze znane, jest jasne i bezdyskusyjne. Jaki jednak wpływ miała Wielka Rewolucja Październikowa na ruch emancypacji kobiet w innych, burżuazyjnych krajach za granicą? Co przyczyniło się do powstania «nowej kobiety» zaangażowanej w zadania i dążenia klasy robotniczej?
Wojna światowa, która w Europie i Ameryce Północnej wciągnęła w wir produkcji i administracji państwowej ogromne rzesze kobiet z biedniejszych i średnio zamożnych części społeczeństwa, niewątpliwie przyczyniła się do znacznego postępu sprawy emancypacji kobiet. Gwałtowny wzrost pracy kobiet pociągnął za sobą niesłychane zmiany w życiu rodzinnym i w ogólnym trybie życia kobiet w krajach burżuazyjnych. Jednak ten proces emancypacji kobiet nie posunąłby się dalej, gdyby nie potężny przykład Rewolucji Październikowej. Rewolucja Październikowa pomogła doprowadzić do nowej oceny kobiet, ujawnić i potwierdzić pogląd o kobietach jako społecznie użytecznych jednostkach pracujących. Od pierwszych dni Rewolucji Październikowej stało się jasne, że energia kobiet jest potrzebna nie tylko mężowi i rodzinie, jak sądzono przez tysiące lat, ale także społeczeństwu, całej wspólnocie społecznej, państwu.
Jednak to, że owo zjawisko jest nieuniknionym faktem historycznym, że kształtowanie się nowego typu kobiety jest związane z ogólnym zwrotem w kierunku tworzenia nowego, robotniczego społeczeństwa, jest czymś, czego burżuazja nie może i nie chce uznać. Gdyby nie Rewolucja Październikowa, nadal panowałoby powszechne przekonanie, że kobieta zarabiająca na własne utrzymanie jest zjawiskiem przejściowym, a miejsce kobiety jest w rodzinie, w cieniu męża – żywiciela rodziny. Rewolucja Październikowa zmieniła wiele wyobrażeń. Ta radykalna zmiana w ocenie zadań i powołania kobiet w Związku Radzieckim wpłynęła na stosunek do kobiet daleko poza granicami ZSRR. Nową kobietę możemy teraz spotkać wszędzie, w każdym zakątku świata. Nowa kobieta jest zjawiskiem masowym, z wyjątkiem może kobiet w krajach półkolonialnych i kolonialnych, gdzie rozwój sił wytwórczych jest hamowany przez drapieżne rządy imperialistów. Jednak nawet tam, biorąc pod uwagę walkę o samostanowienie narodu i przeciwko imperializmowi, nowa kobieta jest kształtowana w samym procesie walki. Niemożliwe jest odniesienie sukcesu w walce między grupami i klasami społecznymi bez współpracy kobiet.
Nowa kobieta jest w zasadzie niezależną jednostką pracy, której energia nie służy interesom prywatnej rodzinnej sfery ekonomicznej, lecz jest wykorzystywana do wykonywania pracy społecznie użytecznej i niezbędnej. Wyzwala się z tych obyczajów, które cechowały kobietę przeszłości. Kobieca płytkość, konserwatyzm i ograniczony zakres myśli, jej zazdrość i złośliwość wobec innych kobiet jako rywalek w polowaniu na żywiciela – wszystkie te cechy nie są już potrzebne w tej sferze, w której teraz walczy o przetrwanie. Gdy tylko kobieta zaczyna żyć z własnej pracy, musi rozwinąć inne cechy i nabrać nowych nawyków, a miliony pracujących kobiet na całym świecie pospiesznie uzbrajają się moralnie.
Ciekawie jest obserwować, jak nie tylko w naszym kraju, ale i za granicą, kobiety uczą się wydajności i uczą się być takimi robotnicami, których praca jest niezbędna. Mają pełną świadomość, że ich własny dobrostan, a często także byt ich dzieci, zależy bezpośrednio od nich, od ich pracy i nabytych kwalifikacji. Zewnętrznie i wewnętrznie przystosowują się do nowych warunków, w których żyją. Wewnętrznie, psychicznie, przestają być tymi cnotliwymi, posłusznymi istotami, które całkowicie oddawały się mężowi i rodzinie. Teraz kobiety nie mają czasu na «sentymentalność», a tym bardziej nie mogą już być «posłuszne» i łagodne. Ważniejsze jest, aby były pewne swoich sił, zdecydowane w działaniu i nie rozpraszały się emocjami…
Oprócz swej wydajności i starań, przez podnoszenie kwalifikacji, poprawę zdrowia i siły fizycznej zwiększyć swą wartość na rynku pracy, nowe kobiety pracujące różnią się od kobiet z przeszłości także silnym poczuciem swych związków z klasą, z kolektywem. Kobiety angażują się w politykę, i ponownie, jeśli wojna wciągnęła dużą liczbę kobiet do walki politycznej, to dopiero Rewolucja Październikowa uznała publicznie, poprzez swoje ustawy, poprzez całą praktykę nowego systemu radzieckiego, że gdy kobieta pracuje w społeczeństwie i dla społeczeństwa, powinna być uznana za czynną obywatelkę. Ogromna zmiana pozycji kobiet w Związku Radzieckim zachęciła zwalczające się grupy społeczne do podjęcia próby przeciągnięcia kobiet na swoją stronę. Wszędzie, w każdym kraju, w ciągu ostatnich dziesięciu lat aktywność polityczna kobiet wykazała bezprecedensowy wzrost. Kobiety wchodzą do rządu (Bang w Danii – ministerka edukacji; Margaret Bondfield w gabinecie Ramsaya MacDonalda w Wielkiej Brytanii), wchodzą do korpusu dyplomatycznego i stają się inspiratorkami wielkich ruchów rewolucyjnych (jak na przykład Sun Tsin–Lin, żona Sun Jat–Sena). Kobiety uczą się kierować departamentami, przejmować odpowiedzialność za organizacje gospodarcze, kierować polityką.
Czy byłoby to możliwe bez Wielkiej Rewolucji Październikowej? Czy nowa kobieta-obywatelka i społecznie użyteczna robotnica mogłaby powstać bez tego wielkiego wiatru, który przetoczył się przez cały świat? Czy bez Rewolucji Październikowej kobiety pracujące w innych krajach mogłyby zrobić tak wielkie kroki w kierunku własnej wszechstronnej emancypacji? Każdy, kto się zastanowi, zdaje sobie sprawę, że odpowiedź jest zdecydowanie przecząca. Dlatego też pracujące kobiety na całym świecie nie mogą nie czuć, że ta dziesiąta rocznica Rewolucji Październikowej jest wielkim świętem robotnic świata.
Rewolucja Październikowa potwierdziła znaczenie kobiet pracujących. Rewolucja Październikowa stworzyła warunki, które zapewnią zwycięstwo «nowej kobiecie».
Aleksandra Kołłontaj
Po raz pierwszy opublikowany w piśmie Ogonyok, nr 41, 9 października 1927 r. Przedruk za życzliwością Instytutu Marksa.