Nauka

Ze wschodnimi sztukami walki łączy marksizm umiejętność wykorzystania siły przeciwnika. Podobnie jak Teoria Krytyczna, która nawiązywała do marksizmu – szczególnie w tej umiejętności – marksizm czerpie swój dynamizm z obnażania fałszywych, ideologicznych podstaw i założeń teorii konkurencyjnych. Jest zatem sztuką walki. W okresie tzw. realnego socjalizmu marksizm, a raczej pewna […]

Marksizm – sztuka walki

 w Nauka przez
I. Można filozofię pojmować przynajmniej na cztery sposoby: 1. Jako zawartość opracowań historyczno-filozoficznych, których autorzy dość często uważają za filozofię to, co uznawali za nią występujący w dziejach filozofowie. W związku z tym – albo wystarczy podać proponowane przez nich definicje przedmiotu, albo wybrać najbardziej typowe i rozpowszechnione w różnych […]

Filozofia marksizmu w czasach kryzysu

 w Nauka / Polemiki przez
W artykule pt. „Pośrednictwo jako forma reprezentacji politycznej” („Myśl Marksistowska” nr 5/89) rozpatrywałem zjawisko, które odzwierciedla rodzenie się bonapartystycznej formy rządów. Natomiast w tym artykule ograniczę swe zadanie do próby ukazania, na czym polega klasowość bonapartyzmu jako dyktatury wojskowo-biurokratycznej, racjonalizowanej mitem wielkiej jednostki oraz mitycznym ujęciem roli armii i biurokracji […]

Klasowy kontekst bonapartyzmu

 w Historia / Nauka przez
1. Pytaniem zasadniczym w poniższych rozważaniach jest kwestia: na czym polega filozoficzność teoretyka marksistowskiego mieniącego się filozofem i jego marksistowskość jako filozofa właśnie? Chodzi tu zarazem o jedność, jak i przeciwstawność bycia filozofem i bycia marksistą; o przynależność do pewnej profesji intelektualnej i jednocześnie obcość wobec niej. Tą bowiem ambiwalencją […]

Filozoficzność teoretyka marksistowskiego

 w Nauka przez
1. Nie ma dzisiaj bardziej bodaj zdradliwego słowa, jak „rozwój”. Używanie go nie służy bowiem tylko celom poznawczym. Funkcjonuje ono wprawdzie w różnych naukach społecznych i filozoficznych teoriach, ale to jest margines jego życia. Jego prawdziwym żywiołem jest domena ideologii, w której dochodzi do uzasadnienia programów społecznych działań w sferze […]

Prawa rozwoju społecznego

 w Nauka przez
W swej książce „Teoria materializmu historycznego”1 próbowałem nie tylko powtórzyć to, co powiedziano już wcześniej, ale też, z jednej strony, sformułować w nieco inny sposób to samo, z drugiej zaś – uściślić i rozwinąć założenia teorii materializmu historycznego, głębiej rozpracować jego problemy. Jak wiadomo, Engels na krótko przed swoją śmiercią […]

Nikołaj I. Bucharin – O ujęciu problemów teorii materializmu historycznego

 w Historia / Nauka / Tłumaczenia przez
Mówiąc dzisiaj o kryzysie marksizmu i o pewnej otaczającej go aurze zawodu, trzeba odróżniać dwie rzeczy – jego funkcję ideologiczną i funkcję poznawczą. Choć teoretycznie winny być one ze sobą ściśle splecione, a w idealnej postaci – wzajemnie się wspierać, to jednak ich odróżnianie jest sensowne, gdyż dotyczą one dwóch […]

Tadeusz Mendelski – Czy kryzys marksizmu?

 w Nauka / Recenzje przez
1. Pojęcie świadomości społecznej zdaje się mienić wielością znaczeń. Niektórzy jednak wręcz odmawiają mu jakiegokolwiek sensu, gdyż sądzą. że istnieją tylko świadome przeżycia poszczególnych ludzi. Inni byliby skłonni widzieć treść w tym, co dla przeżyć tych jest typowe, powtarzalne. Jeszcze inni – ponadindywidualne formy myślenia (np. logiki czy gramatyki), którym […]

Świadomość społeczna

 w Nauka przez
Adam Schaff jest w doskonałej formie – artykuły i wywiady w „Zdaniu”, „Polityce” i „Argumentach”, głos w dyskusji w „Miesięczniku Literackim”. W coraz nowych ujęciach kreśli swoje sugestywne wizje pesymistyczne w odniesieniu do rewolucji socjalistycznych, a następnie koszmarnej i bezsensownej szamotaniny porewolucyjnej, natomiast w tonacji sielankowej wypowiada się na temat […]

Tadeusz Mendelski – Mitologia rewolucji

 w Nauka / Polemiki / Praca przez
Humanistyczne ujęcie rzeczywistości społecznej zakłada, że człowiek jest jej twórcą. Odnosi się to w pełni do marksizmu. Jest on humanizmem. Stanowisko marksistowskie zaprzecza zarówno fatalizmowi (tj. poglądowi, zgodnie z którym o rozwoju lub niezmienności świata rozstrzygają i przesądzają jakieś „żelazne prawidłowości”, czynniki ponadludzkie popychające społeczeństwo w ściśle określonym kierunku, niezależnie […]

Człowiek jako twórca rzeczywistości społecznej

 w Nauka przez
Kiedy przed rokiem publikowałem w „Myśli Marksistowskiej” artykuł pt. „Co zrobić z wartościami” (nr 4/1987 r.), nie spodziewałem się, że jego strona teoretyczna stanie się przedmiotem rozważań S. Dziamskiego („Zagadnienie wartości w socjalizmie”, „MM” nr 3/1988 r.). Jestem tym faktem zbudowany i ucieszony, gdyż filozofowie polscy zwykli mówić mimo siebie, […]

Spór o byt społeczny i wartości

 w Nauka / Polemiki przez